Ακόμη και οι συντεταγμένες του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών, ενός μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που τελεί υπό την προστασία της UNESCO, επιχειρήθηκε να μεταβληθούν επί των ημερών του Χρ. Ζαχόπουλου στο υπουργείο Πολιτισμού.
Δύο φορές μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, τον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2007, το ΥΠΠΟ έθεσε σε κίνηση διαδικασίες αναοριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου και του ευρύτερου Δελφικού Τοπίου, για λόγους οι οποίοι δεν έχουν διευκρινιστεί, τα επακόλουθα όμως είναι πλέον εμφανή.
Μέσα στον προστατευόμενο χώρο του Δελφικού Τοπίου, στην περιοχή Αλαφόκαστρο που υπάγεται στα διοικητικά όρια του Δήμου Δελφών, κατασκευάζεται συγκρότημα εξοχικών κατοικιών σε έκταση δεκάδων στρεμμάτων, εν γνώσει των κρατικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού.
Πέραν αυτών, όμως, από τα τέλη του φθινοπώρου έχουν ενημερωθεί και οι εισαγγελικές αρχές, με αναφορές του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Φωκίδας, οι οποίες δίνουν νέες διαστάσεις στην υπόθεση Ζαχόπουλου.
Η πρώτη αναφορά έχει ημερομηνία 26/11/2007, υπογράφεται από τον αντιπρόεδρο του ΕΒΕ Φωκίδας και μέλος της Μόνιμης Επιτροπής Πολεοδομίας και Χωροταξίας του ΤΕ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, Στ. Σχοινά.
Η δεύτερη συμπληρωματική αναφορά έχει ημερομηνία 13/12/2007 και στον φάκελο περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής, σχέδιο του ανεγειρόμενου συγκροτήματος εξοχικών κατοικιών, καθώς και φωτογραφίες των εκτελούμενων οικοδομικών και χωματουργικών έργων.
Υπογραμμίζεται, λοιπόν, στις αναφορές ότι έπειτα από επιτόπιο έλεγχο για το Επιμελητήριο στην περιοχή Αλαφόκαστρο -όπως αναφέρεται στον χάρτη της Διεύθυνσης Τοπογραφήσεων Φωτομετρίας και Κτηματολογίου του ΥΠΠΟ- ή Τουμπανάρια -όπως είναι ευρύτερα γνωστή- διαπιστώθηκε ότι «εξ ολοκλήρου μέσα στο Δελφικό Τοπίο, και σε απόσταση από 80 έως και 150 μέτρα εντός της οριογραμμής αυτού, κατασκευάζονται πολύ μεγάλες εγκαταστάσεις, η έκταση των οποίων είναι πολύ δύσκολο να δικαιολογηθεί ακόμη και αν κτίζονταν εκτός του Δελφικού Τοπίου, με τους όρους δόμησης των εκτός σχεδίων ευρισκομένων οικοπέδων».
Οι συντεταγμένες
Εν συνεχεία παρατίθενται οι συντεταγμένες του χώρου από το Εθνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς του 1987 (ΕΓΣΑ 1987) και για τη διευκόλυνση παντός ενδιαφερομένου περιγράφεται λεπτομερώς η διαδρομή που οδηγεί στην επίμαχη θέση: «Ξεκινώντας από το άγαλμα του Καραϊσκάκη στην Αράχοβα με κατεύθυνση προς το Λιβάδι - Χιονοδρομικά Κέντρα, στα 5,9 χιλιόμετρα συναντάμε στο δεξιό μέρος του δρόμου το χαρακτηριστικό πέτρινο εκκλησάκι.
Στα 30 μέτρα μετά το εκκλησάκι, και αμέσως μετά τη στροφή που υπάρχει στο σημείο αυτό, στρίβουμε αριστερά εισερχόμενοι στον μοναδικό αγροτικό δρόμο που υπάρχει στο σημείο. Παραμένοντας πάντοτε στον αγροτικό δρόμο και σε απόσταση 3,9 χιλιόμετρα από το σημείο εισόδου σ' αυτόν βρίσκονται οι κτιριακές εγκαταστάσεις που αναφέρονται στην από 26/11/2007 αναφορά».
Η πρώτη αναφορά στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών κοινοποιήθηκε αμέσως και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας, ενώ η δεύτερη απεστάλη στις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού στην Αθήνα, καθώς και στην Ι Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στους Δελφούς. Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε η παραμικρή αντίδραση, πόσω μάλλον εντολή αναστολής των εργασιών έως ότου κριθεί εάν είναι σύννομη η ανέγερση των κτιριακών συγκροτημάτων.
Το πρώτο συγκρότημα έχει συντεταγμένες 330303,01 και 4261965,30, ενώ το δεύτερο 370293,31 και 4261951,57. Ανατρέχοντας στις συντεταγμένες του Δελφικού Τοπίου οι οποίες ορίζουν και το πλαίσιο της κηρυγμένης από την UNESCO περιοχής των Δελφών ως μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και συγκεκριμένα στα σημεία από 162 έως 169, προκύπτει ξεκάθαρα ότι ο επίμαχος χώρος αποτελεί μέρος της προστατευόμενης περιοχής.
Ειδικότερα το σημείο όπου βρίσκονται πλησιέστερα οι ανεγειρόμενες οικοδομές, το 165, αποτυπώνεται με τις συντεταγμένες στην κορυφή της καμπύλης που σχηματίζει η περιμετρική γραμμή προστασίας, και η απόκλιση με όποια κλίμακα και αν έχει αποτελέσει τη βάση των τοπογραφικών σχεδίων, είτε είναι 1:25.000 είτε 1:50.000, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από λίγα μέτρα και σε καμία περίπτωση 100 μέτρα, όπως υπογραμμίζεται στις αναφορές.
Τα ερωτήματα προς τους φορείς
- Ποια είναι η γνωμοδότηση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας; Εκρινε ότι το επίμαχο κτήμα βρίσκεται εκτός των ορίων του θεσμοθετημένου Δελφικού Τοπίου; Αν όχι, σε τι πρόταση στηρίχθηκε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο προκειμένου να δώσει τη συγκατάθεσή του για την ανέγερση κτιριακού συγκροτήματος εντός αρχαιολογικής περιοχής;
- Πώς συντάχθηκε το τοπογραφικό διάγραμμα. Εφερε συντεταγμένες ή λεπτομερές σκαρίφημα για τον έλεγχο του κτήματος από τη Δασική Υπηρεσία και την Ι Εφορεία Αρχαιοτήτων;
- Η Πολεοδομία έχει προχωρήσει σε έλεγχο των ανεγειρόμενων κτιρίων και ποιες οι διαπιστώσεις της; Εγινε έλεγχος της Αρχαιολογικής και της Δασικής Υπηρεσίας μετά τις καταγγελίες;
Η αντικατάσταση της Εφόρου και η απόφαση του ΚΑΣ
Η επί μακρόν προϊσταμένη της Εφορείας, Ρ. Κολώνια, αντικαταστάθηκε στις τελευταίες κρίσεις, τον Απρίλιο του 2006, από την έφορο Δ. Σκορδά. Εν τω μεταξύ, στις 31 Οκτωβρίου 2006, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο υπό την προεδρία Ζαχόπουλου γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της αναοριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου και του ευρύτερου προστατευόμενου τοπίου με την υπ αριθμόν 38 απόφασή του.
Η προηγούμενη οριοθέτηση είχε γίνει στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η αναοριοθέτηση κρίθηκε απαραίτητη κυρίως για τη χωροταξική διευθέτηση των προβλημάτων των δήμων και δημοτικών διαμερισμάτων που βρίσκονται εντός της ζώνης, όχι όμως για την αλλαγή των περιμετρικών ορίων.
Στη συνέχεια κλήθηκε η Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Εργων του ΥΠΠΟ, η οποία στις 20 Φεβρουαρίου 2007 υπέβαλε στην ηγεσία του υπουργείου το πόρισμά της και, σύμφωνα με αυτό, στις 19 Απριλίου 2007 εκδόθηκε η υπουργική απόφαση αναοριοθέτησης του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου Δελφών και ευρύτερου Δελφικού Τοπίου.
Στην απόφαση αναφέρονται ένα προς ένα τα 218 σημεία που οριοθετούν τις προστατευόμενες ζώνες και τα ζεύγη συντεταγμένων που αντιστοιχούν στα σημεία αυτά. Οι συντεταγμένες παρατίθενται σε συνημμένο φύλλο χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού σε κλίμακα 1:25.000.
Το λάθος της πρώτης... εξυπηρέτησης και η δεύτερη υπουργική απόφαση
Η επίμαχη περιοχή βρίσκεται σε νοητή απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων από το Μαντείο των Δελφών σε σημείο χωρίς οδική πρόσβαση, πέραν των επαρχιακών χωματόδρομων και των δασικών αντιπυρικών ζωνών.
Θέσαμε τα ερωτήματα που εγείρονται και προς τη Νομαρχία, όπως και στις αρμόδιες διευθύνσεις του ΥΠΠΟ. Μέσα στον προστατευόμενο χώρο του Δελφικού Τοπίου επιτρέπονται μόνο μικρής έκτασης κατασκευές και μάλιστα κατόπιν έγκρισης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, υπό την προϋπόθεση θετικής γνωμοδότησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων και προέγκρισης της Δασικής Υπηρεσίας.
Δύο μήνες μετά την πρώτη υπουργική απόφαση αναοριοθέτησης, κλιμάκιο του ΥΠΠΟ μετέβη εκ νέου στη Φωκίδα, στις 22 Ιουνίου 2007, προκειμένου να ζητήσει από τους τοπικούς φορείς τις προτάσεις τους για μια νέα αναοριοθέτηση. Σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες, η υπουργική απόφαση της 19ης Απριλίου «δεν απαντούσε πλήρως στις ανάγκες της περιοχής».
Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο νομάρχης Φωκίδας Ν. Φουσέκης, επισημαίνοντας ότι «υπάρχει μεγάλη οικιστική πίεση σε όλη την έκταση της κοιλάδας Κλειστού», η οποία σε γενικές γραμμές ταυτίζεται με την προστατευόμενη περιοχή των Δελφών. Για τη συγκεκριμένη υπόθεση πάντως ο κ. Φουσέκης δηλώνει άγνοια και παραπέμπει στις εισαγγελικές αρχές.
Η επίμαχη περιοχή δεν βρίσκεται πλησίον οργανωμένου οικισμού και ως εκ τούτου στην καλύτερη περίπτωση καλύπτεται από τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Σύμφωνα με πληροφορίες από υπηρεσιακούς παράγοντες, η οικοδομική άδεια έχει εκδοθεί με βάση τις παραπάνω διατάξεις.
Πλην όμως υπάρχουν ερωτηματικά εάν είχε προηγηθεί αυτοψία και ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής. Απευθύνοντας το ίδιο ερώτημα στον αντιπρόεδρο του ΕΒΕ Στ. Σχοινά η απάντηση ήταν πως «είναι αδύνατον να έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια για τις κατασκευές που ανεγείρονται».
Παράλληλα επισημαίνει ότι «αν και έχουν ζητηθεί από το Επιμελητήριο και το ΤΕ Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος όλοι οι φάκελοι από τις συναρμόδιες υπηρεσίες, δεν έχουν ακόμη δοθεί απαντήσεις».
Για την υπόθεση έχει ενημερωθεί και η διοίκηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η οποία τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ζητήσει παρέμβαση της κυβέρνησης, ενώ παράλληλα εξετάζεται το ενδεχόμενο σύστασης ειδικής μελετητικής επιτροπής, καθώς οι καταγγελίες έχουν αξιολογηθεί ως μείζονος σημασίας.
Πώς έκλεισαν τη δουλειά τα «δικά μας παιδιά»
Ο άλλοτε πανίσχυρος γ.γ. Πολιτισμού είχε πρωτοστατήσει όχι μόνο σε αποχαρακτηρισμούς μεμονωμένων χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Συν τω χρόνω φαίνεται πως ανέβασε τον πήχη και έφθασε να αναοριοθετεί το Δελφικό Τοπίο, τον ομφαλό της Γης κατά την αρχαιότητα και μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Δεν υπάρχει προηγούμενο παρόμοιας ασέλγειας σαν αυτήν που αποπειράθηκε ο πρώην γ. γ. Πολιτισμού, ως προεδρεύων του ΚΑΣ και έχων το γενικό πρόσταγμα στη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων.
Σε απόσταση μόλις δύο χιλιομέτρων από τον αρχαιολογικό χώρο που για να αποκαλυφθεί και να αναδειχθεί στη σημερινή του μορφή χρειάστηκαν αιώνες, με αποφάσεις που δεν χρειάστηκαν παρά μόνο λίγα λεπτά της ώρας επιχειρήθηκε να νομιμοποιηθούν ανεγειρόμενα κτιριακά συγκροτήματα εντός της προστατευόμενης περιοχής. Και όταν δεν τους βγήκαν οι συντεταγμένες, ξεκίνησαν νέα διαδικασία αναοριοθέτησης, δύο μήνες μετά την προηγούμενη!
Ως εκ τούτου ούτε με όρους ευκαιριακού tour operator εξηγείται η κυβερνητική εμμονή να επεκταθεί το κακέκτυπο της Αράχοβας στο σύνολο της Δελφικής κοιλάδας.
Πληροφορίες που περιήλθαν σε γνώση της εφημερίδας λίγο πριν κλείσει η έκδοση του παρόντος φύλλου, κάνουν λόγο για εξυπηρέτηση στενών κομματικών και επιχειρηματικών συμφερόντων, εταιρειών real estate και άλλων νεότευκτων επιχειρηματικών σχημάτων και στη μεθόδευση φέρονται να εμπλέκονται -πέραν του πρώην γενικού γραμματέα Πολιτισμού- και άλλα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, όλων των βαθμίδων της ιεραρχίας.
Από παράγοντες των τοπικών οργανώσεων και αιρετούς άρχοντες έως και ανώτερα στελέχη της διοίκησης.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
Από το Σινικό Τείχος στο «τσιμέντο» των Δελφών
Από το 1987 οι Δελφοί, ο ομφαλός της Γης κατά την αρχαιότητα, αποτελούν μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Με αυτόν τον όρο διακρίνονται οι τόποι που θεωρούνται ιδιαίτερης πολιτιστικής ή φυσικής σημασίας για την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Οι έρευνες στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών άρχισαν από Γερμανούς αρχαιολόγους το 1860, συνεχίστηκαν από Γάλλους και κατόπιν από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Για την αποκάλυψη και ανάδειξη των μνημείων χρειάστηκε να μετακινηθούν χωριά.
Για να κριθεί ως εξαιρετική η σημασία ενός μνημείου και να ενταχθεί στο πρόγραμμα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO απαιτείται συν τοις άλλοις η ιδιαίτερη προστασία και προσεκτική διαχείρισή του. Πέραν των αρχαιολογικών μνημείων που υπάγονται στη Ζώνη Α' του αρχαιολογικού χώρου, από τη νομοθεσία και τις διεθνείς συνθήκες προστατεύεται και η ευρύτερη περιοχή (Ζώνη Β) του Δελφικού Τοπίου.
Η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών έγινε με υπουργική απόφαση το 1972 και το θεσμικό πλαίσιο συμπληρώθηκε με νεότερες υπουργικές αποφάσεις. Η εξέτασή του από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO έγινε στην 11η συνεδρίαση τον Δεκέμβριο του 1987.
Σήμερα υπάρχουν 851 Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε 141 χώρες. Από αυτά τα 660 είναι πολιτιστικά, τα 166 φυσικά και τα 25 τόσο πολιτιστικά όσο και φυσικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το Σινικό Τείχος στην Κίνα, ο Αρχαιολογικός Χώρος της Ολυμπίας, το Στόουνχετζ στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Αγαλμα της Ελευθερίας στις ΗΠΑ.
Το Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι τοποθεσία με «εξέχουσα παγκόσμια αξία» και οφείλει να πληροί αυστηρά κριτήρια, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που αναγνωρίζει η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
ΜΠΑΜΠΗΣ ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΣ
agrolabos@ath.forthnet.gr
