ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ

ΕΠΙ-ΣΚΕΨΕΙΣ:

30 Ιανουαρίου 2009

Πεντέλη - Ακρόπολη, ο δρόμος του μαρμάρου

Εντοπίστηκε τμήμα της αρχαίας οδού της «λιθαγωγίας», που οδηγούσε από τα λατομεία του Πεντελικού όρους στον Ιερό Βράχο


Την αρχαία οδό της «λιθαγωγίας», τον δρόμο δηλαδή που οδηγούσε από τα λατομεία μαρμάρου της Πεντέλης στην Αθήνα, έφεραν στο φως στο Χαλάνδρι- και μάλιστα στη σύγχρονη λεωφόρο Πεντέλης- οι αρχαιολόγοι της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της οποίας προΐσταται η κυρία Ιωάννα Δρακωτού . Πρόκειται για ιδιαιτέρως σημαντική οδό καθώς μέσω αυτής μεταφέρονταν από το Πεντελικόν όρος (ή Βριλησσόν) στο άστυ οι όγκοι του μαρμάρου με τους οποίους χτίστηκαν τα μνημεία της Ακρόπολης. Για πρώτη φορά λοιπόν τώρα ανασκάπτεται τμήμα της, αυτό που εντοπίστηκε από σωστική ανασκαφή σε ιδιωτικό οικόπεδο που βρίσκεται στη λεωφόρο Πεντέλης 133 (μεταξύ των οδών Πάρνηθος, Μεσσηνίας και Λακωνίας) και σε απόσταση περίπου 80 μέτρων νοτίως της ρεματιάς Χαλανδρίου. Την αναγνώριση και την ταύτιση της αρχαίας οδού έκανε η αρχαιολόγος της Εφορείας κυρία Μέλπω Πωλογιώργη .

Τρία οδοστρώματα υπολογίζεται ότι είχε η αρχαία οδός, αλλά μέχρι στιγμής έχει ερευνηθεί μόνον το ανώτερο. Φέρει μάλιστα τις αρματροχιές, τις δύο αύλακες δηλαδή για τους τροχούς των οχημάτων, με τη μία εξ αυτών να διακρίνεται με σαφήνεια παράλληλα προς το βόρειο ανάλημμα της οδού.

Ο δρόμος αποκαλύφθηκε σε όλο το πλάτος του οικοπέδου, δηλαδή σε μέγιστο μήκος 19,70 μ., ενώ το μέγιστο πλάτος του είναι 3,30 μ. Στις δύο πλευρές της σώζονται οι αναλημματικοί τοίχοι που συγκρατούσαν τα οδοστρώματα από συμπιεσμένο χώμα που περιλαμβάνει όστρακα αγγείων και κατά τόπους μικρούς αργούς λίθους.

Το καλύτερα διατηρημένο ανάλημμα είναι το νότιο προς τη λεωφόρο Πεντέλης. Προς την εσωτερική πλευρά της οδού, το ανάλημμα αποτελείται κυρίως από ακατέργαστους κροκαλοπαγείς λίθους ενώ προς την εξωτερική της από ένα λιθολόγημα από μικρούς λίθους και ποταμίσια χαλίκια. Ενας πρόχειρος τοίχος, εξάλλου, κατασκευασμένος από αργούς λίθους και ποταμίσια χαλίκια, ο οποίος έχει εντοπισθεί σε απόσταση 5,40 μ. από το βόρειο ανάλημμα (προς την πλευρά της ρεματιάς Χαλανδρίου) και βαίνει παράλληλα προς την αρχαία οδό, θεωρείται ότι λειτουργούσε ως ανάχωμα για την προστασία της στην περίπτωση ισχυρών πλημμυρών.

Ανάμεσα στα κινητά ευρήματα που έχουν προκύψει ως τώρα διακρίνονται ένα μολύβδινο σταθμίο (αντικείμενο μέτρησης βάρους), μια χάλκινη εφηλίδα (κάλυμμα καρφιού), μια ενσφράγιστη λαβή οξυπύθμενου αμφορέα για κρασί με παράσταση οινοχόης, αλλά και ένα χάλκινο νόμισμα της εποχής Φραγκοκρατίας, το οποίο καθώς βρέθηκε επάνω στο βόρειο ανάλημμα της αρχαίας οδού, πιθανώς υποδεικνύει τη χρήση της ως την εποχή εκείνη. Αφθονη βεβαίως είναι και η αρχαία κεραμική.

Να σημειωθεί ότι ο εντοπισμός αρχαίων καταλοίπων στο οικόπεδο έγινε από τον αρχαιολόγο της Β΄ Εφορείας κ. Δέδε Λιώνη ενώ η ανασκαφική έρευνα διεξάγεται από την αρχαιολόγο κυρία Γιούλη Παπαγεωργίου, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία της αρχαιολόγου κυρίας Πωλογιώργη. Το ενδιαφέρον εξάλλου είναι ότι από τη στιγμή κατά την οποία το Χαλάνδρι και άλλες περιοχές της Αττικής υποβάλλονται σε αρχαιολογικό έλεγχο, σημαντικές αρχαιότητες έρχονται στο φως εμπλουτίζοντας τις γνώσεις για την αρχαία ιστορία του Λεκανοπεδίου.

Πορεία ίδια με εκείνη που είχε χαράξει ο Μανόλης Κορρές
Η ύπαρξη της οδού της λιθαγωγίας ήταν βεβαίως γνωστή, όχι όμως και η πορεία της, η οποία απλώς εικαζόταν με βάση γεωμορφολογικές και αρχαιολογικές παρατηρήσεις. Ωστόσο, πρόταση για την πορεία της αρχαίας οδού της λιθαγωγίας έχει κάνει ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ κ. Μανόλης Κορρές στο βιβλίο του «Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα». Και πράγματι, ο εντοπισμός της οδού βρίσκεται ακριβώς στην πορεία που έχει χαράξει, όπως αποδεικνύεται άλλωστε και από τα σχετικά σχεδιαγράμματα.

«Η οδός της μεταφοράς ή λιθαγωγίας άρχιζε από το κάτω πέρας της οδού της “καταγωγής”, ακολουθούσε τη δεξιά πλευρά της ρεματιάς του Χαλανδρίου επί μήκους τεσσάρων περίπου χιλιομέτρων,κατόπιν την αριστερή επί μήκους άλλων τεσσάρων,στη συνέχεια πλησίαζε τη διαδρομή της οδού Κηφισίας με μέρος της οποίας συνέπιπτε και μέσω του σημερινού Εθνικού Κήπου και της νοτίας κλιτύος της Ακροπόλεως κατέληγε αμέσως μετά από τον Ιερόν της Νύμφης σε υψόμετρο 96 μέτρων,όπου ήταν και η διασταύρωσή της με μία άλλη οδό, η οποία (κατά μήκος της δυτικής πλευράς του Ηρωδείου) οδηγούσε προς την Ακρόπολη» αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του ο κ. Κορρές.

Σύμφωνα με τον ίδιο πάντα, η οδική απόσταση από το κάτω πέρας της οδού καταγωγίας ως τη διασταύρωση με το Ιερό της Νύμφης ήταν 17.400 μέτρα, δηλαδή μόνον κατά 1.000 μέτρα μεγαλύτερη από την ευθύγραμμη απόσταση μεταξύ των δύο σημείων. Οπως αναφέρει εξάλλου, η οδός της λιθαγωγίας ήταν σχεδόν σε όλο το μήκος της κατηφορική, κάτι που διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό τη μεταφορά του μαρμάρου.

«Οι αρχικοί στενοί εξοχικοί δρόμοι που κάποτε διέσχιζαν τις έρημες εκτάσεις μεταξύ μικρών χωριών όπως το Χαλάνδρι, οι Κουκουβάουνες ή το Αράκλι (σημερινό Παλαιό Ηράκλειο), κατά κανόνα δεν καταργήθηκαν από τη νέα πληθωρική μορφή της πυκνοκατοικημένης πόλης αλλά ενυπάρχουν ενσωματωμένοι ή και κατά διαφόρους τρόπους μεταμορφωμένοι μέσα στο απερίγραπτα ακανόνιστο αλλά όχι και τελείως τυχαίο σχέδιό της» αναφέρει ο κ. Κορρές.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

28 Ιανουαρίου 2009

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΟΝ ΥΦΑΣΙ ΠΟΤΑΜΟ ΤΩΝ ΙΝΔΙΩΝ

Αρχαίο Κείμενο:


Ταύτα ως επύθετο Αλέξανδρος, πριν και επί μείζον προελθείν την ταραχήν τοις στρατιώταις και την αθυμίαν, ξυγκαλέσας τους ηγεμόνας των τάξεων έλεξεν ώδε:

«Ορών υμάς, ω άνδρες Μακεδόνες τε και ξύμμαχοι, ουχ ομοία έτι τη γνώμη επομένους μοι ες τους κινδύνους, ξυνήγαγον ες ταυτό, ως ή πείσας άγειν του πρόσω ή πεισθείς οπίσω αποστρέφεσθαι. Ει μέν δή μεμπτοί εισίν υμίν οι μέχρι δεύρο πονηθέντες πόνοι και αυτός εγώ ηγούμενος, ουδέν έτι προύργου λέγειν μοί εστιν. Ει δε Ιωνία τε πρός υμών διά τούσδε τους πόνους έχεται και Ελλήσποντος και Φρύγες αμφότεροι και Καππαδόκες και Παφλαγόνες και Λυδοί και Κάρες και Λύκιοι και Παμφυλία δέ και Φοινίκη και Αίγυπτος ξύν τη Λιβύη τη Ελληνική και Αραβίας έστιν ά και Συρία η τε κοίλη και η μέση των ποταμών, και Βαβυλών δέ έχεται και το Σουσίων έθνος και Πέρσαι καί Μήδοι και όσων Πέρσαι και Μήδοι επήρχον, και όσων δε ουκ ήρχον, τα υπέρ τας Κασπίας πύλας, τα επέκεινα του Καυκάσου, ο Τάναϊς, τα πρόσω έτι του Τανάϊδος, Βακτριανοί, Υρκάνιοι, η θάλασσα η Υρκανία, Σκύθας τε ανεστείλαμεν έστε επί την έρημον, επί τούτοις μέντοι και ο Ινδός ποταμός δια της ημετέρας ρεί, ο Υδάσπης δια της ημετέρας, ο Ακεσίνης, ο Υδραώτης, τί οκνείτε και τον Ύφασιν και τα επέκεινα του Υφάσιος γένη προσθείναι τη υμετέρα Μακεδόνων αρχή; Ή δέδιτε μη δέξωνται υμάς έτι άλλοι βάρβαροι επιόντας; ων γε οι μεν προσχωρούσιν εκόντες, οι δε φεύγοντες αλίσκονται, οι δε αποφυ-γόντες την χώραν ημίν έρημον παραδιδόασιν, η δε τοις ξυμμάχοις τε και τοις εκούσι προσχωρήσασι προστίθεται.

Πέρας δε των πόνων γενναίω μεν ανδρί ουδέν δοκώ έγωγε ότι μη αυτούς τους πόνους, όσοι αυτών ες καλά έργα φέρουσιν. Ει δε τις και αυτώ τω πολεμείν ποθεί ακούσαι ό τι περ έσται πέρας, μαθέτω ότι ου πολλή έτι ημίν η λοιπή εστιν έστε επί τον ποταμόν τε Γάγγην και την εώαν θάλασσαν· ταύτη δε λέγω ημίν ξυναφής φανείται η Υρκανία θάλασσα εκπεριέρχεται γάρ γήν περί πάσαν η μεγάλη θάλασσα. Και εγώ επιδείξω Μακεδόσι τε και τοις ξυμμάχοις τον μεν Ινδικόν κόλπον ξύρρουν όντα τω Περσικώ, την δε Υρκανίαν [θάλασσαν] τω Ινδικώ· από δε του Περσικού ες Λιβύην περιπλευσθήσεται στόλω ημετέρω τα μέχρι Ηρακλέους Στηλών· από δε στηλών η εντός Λιβύη πάσα ημετέρα γίγνεται και η Ασία δή ούτω πάσα, και όροι της ταύτη αρχής ούσπερ και της γής όρους ο θεός εποίησε.

Νύν δέ δή αποτρεπομένων πολλά μέν μάχιμα υπολείπεται γένη επέκεινα του Υφάσιος έστε επί την εώαν θάλασσαν, πολλά δέ από τούτων έτι επί την Υρκανίαν ως επί βορράν άνεμον, και τα Σκυθικά γένη ου πόρρω τούτων, ώστε δέος μη απελθόντων οπίσω και τα νύν κατεχόμενα ου βέβαια όντα επαρθή πρός απόστασιν πρός των μήπω εχομένων. Και τότε δή ανόνητοι ημίν έσονται οι πολλοί πόνοι ή άλλων αύθις εξ αρχής δεήσει πόνων τε και κινδύνων, αλλά παραμείνατε, άνδρες Μακεδόνες και ξύμμαχοι, πονούντων τοι και κινδυνευόντων τα καλά έργα, και ζήν τε ξύν αρετή ηδύ και αποθνήσκειν κλέος αθάνατον υπολειπομένους.

Ή ουκ ίστε ότι ο πρόγονος ο ημέτερος ουκ εν Τίρυνθι ουδέ Άργει, αλλ΄ ουδέ εν Πελοππονήσω ή Θήβαις μένων ες τοσόνδε κλέος ήλθεν ως θεός εξ ανθρώπου γενέσθαι ή δοκείν; Ου μέν δή ουδέ Διονύσου, ακροτέρου τούτου θεού ή καθ’ Ηρακλέα, ολίγοι πόνοι, αλλά ημείς γε και επέκεινα της Νύσης αφίγμεθα και η Άορνος πέτρα η τω Ηρακλεί ανάλωτος πρός ημών έχεται. Υμείς δε και τα έτι υπόλοιπα της Ασίας πρόσθετε τοις ήδη κεκτημένοις και τα ολίγα τοις πολλοίς. Επεί και ημίν αυτοίς τί αν μέγα και καλόν κατεπέπρακτο, ει εν Μακεδονία καθήμενοι ικανόν εποιούμεθα απόνως την οικείαν διασώζειν, Θράκας τους ομόρους ή Ιλλυριούς ή Τριβαλλούς ή και των Ελλήνων όσοι ουκ επιτήδειοι ες τα ημέτερα αναστέλλοντες;

Ει μέν δή υμάς πονούντας και κινδυνεύοντας αυτός απόνως και ακινδύνως εξηγούμενος ήγον, ουκ απεικότως αν προεκάμνετε ταις γνώμαις, των μέν πόνων μόνοις υμίν μετόν, τα δέ άθλα αυτών άλλοις περιποιούντες· νυν δέ κοινοί μέν ημίν οι πόνοι, ίσον δέ μέτεστι των κινδύνων, τας δέ άθλα εν μέσω κείται ξύμπασιν. Η τε γαρ χώρα υμετέρα και υμείς αυτής σατραπεύετε. Και των χρημάτων το μέρος νυν τε ες υμάς το πολύ έρχεται και επειδάν επεξέλθωμεν την Ασίαν, τότε ουκ εμπλήσας μα Δία υμάς, αλλά και υπερβαλών όσα έκαστος ελπίζοι αγαθά έσεσθαι τους μεν απιέναι οίκαδε εθέλοντας εις την οικίαν αποπέμψω ή επανάξω αυτός· τους δέ αυτού μένοντας ζηλωτούς τοις απερχομένοις ποιήσω.»


Απόδοση:


Μόλις επληροφορήθη αυτά ο Αλέξανδρος, προτού αυξηθή ακόμη περισσότερον η ταραχή και η αθυμία του στρατού, συγκαλέσας τους αρχηγούς των σωμάτων είπε τα εξής:

«Επειδή σας βλέπω, ω Μακεδόνες και σύμμαχοι, ότι δεν θέλετε να με ακολουθήσετε εις τους κινδύνους με την ιδίαν προθυμίαν πλέον, δι’ αυτό σας συνεκάλεσα όλους ομού με τον σκοπόν ή, αφού σας πείσω, να σας οδηγήσω πρός τα εμπρός, ή, αφού πεισθώ να σας φέρω πρός τα οπίσω. Εάν μεν λοιπόν είναι αξιοκατάκριτοι οι μέχρι τούδε διεξαχθέντες αγώνες και εγώ ο οποίος σας ωδηγούσα, τότε δεν έχω πλέον να είπω τίποτε. Αφού όμως τώρα εξ αιτίας τούτων των αγώνων η Ιωνία κατέχεται από ημάς και ο Ελλήσποντος και αι δύο Φρυγίαι και η Καππαδοκία και η Παφλαγονία και η Λυδία και η Καρία και η Λυκία και η Παμφυλία δέ και η Φοινίκη και η Αίγυπτος μαζί με την Eλληνικήν Λιβύην και μερικά μέρη της Αραβίας και η κοίλη Συρία και η Μεσοποταμία, και η Βαβυλών ακόμη υπόκειται εις την εξουσίαν μας και το έθνος των Σουσίων και η Περσία και η Μηδία και όσους οι Πέρσαι και οι Μήδοι εξουσίαζαν αλλά και όσους δεν εξουσίαζαν, αι επάνω από τας Κασπίας Πύλας χώραι και αι πέρα του Καυκάσου, ο Τάναϊς, τα πέραν ακόμη από τον Τάναϊν, η Βακτριανή, η Υρκανία και η Υρκανία θάλασσα, και αφού εξεδιώξαμεν τους Σκύθας έως την έρημον, ύστερον δέ από όλα αυτά μάλιστα και ο Ινδός ποταμός ρέει διά μέσου της ιδικής μας χώρας, ο Υδάσπης διά μέσου της ιδικής μας, όπως και ο Ακεσίνης και ο Υδραώτης, διατί λοιπόν διστάζετε να προσαρτήσετε και τα πέραν από τον Ύφασιν έθνη εις το Μακεδονικόν κράτος το ιδικόν σας; Ή φοβείσθε μήπως αντισταθούν εις εσάς και άλλοι βάρβαροι, όταν επιτεθήτε κατ’ αυτών; Αφού μάλιστα άλλοι μέν εξ αυτών υποτάσσονται θεληματικώς, άλλοι δέ τρεπόμενοι εις φυγήν αιχμαλωτίζονται, άλλοι δέ έφυγαν μακράν και αφήνουν εις τας χείρας μας έρημον την χώραν των, η οποία παραχωρείται εις τους συμμάχους και εις εκείνους που προσεχώρησαν εις ημάς αυτοπροαιρέτως.

Δι’ ένα γενναίον άνδρα, όπως εγώ τουλάχιστον νομίζω, δεν υπάρχει κανένα άλλο τέλος των κόπων του παρά μόνον αυτοί οι αγώνες του όσοι εξ αυτών καταλήγουν εις ένδοξα έργα. Εάν δε κανείς από σάς επιθυμεί να ακούση ποίον ακριβώς θα είναι το τέρμα του πολέμου, αυτός ας μάθη ότι ολίγη ακόμη χώρα απομένει εις ημάς προς κατάκτησιν μέχρι του Γάγγου ποταμού και του Ανατολικού Ωκεανού. Εις αυτό το μέρος λέγω εις σας ότι θα ιδήτε αυτόν τον ωκεανόν να συνάπτεται με την Υρκανίαν θάλασσαν, διότι ο μεγάλος εκείνος Ωκεανός περιβάλλει απ’ έξω όλην την γήν. Και εγώ θα δείξω εις τους Μακεδόνας και τους άλλους συμμάχους ότι ο μέν Ινδικός κόλπος συνενούται κατά τον ρούν με τον Περσικόν, ο δε Υρκανικός με τον Ινδικόν. Και από τον Περσικόν κόλπον ημείς θα περιπλεύσωμεν με τον στόλον μας την Λιβύην έως τας στήλας του Ηρακλέους. Από δέ τας στήλας η εσωτερική Λυβύη θα περιέλθη εις την εξουσίαν μας και η Ασία μάλιστα ομοίως όλη, και θα έχωμεν ως όρια της εξουσίας μας εις τούτο το μέρος εκείνα τα οποία ακριβώς έβαλε ο θεός ως όρια και της γής.

Τώρα δέ εάν τραπώμεν προς τα οπίσω, πολλά μεν έθνη πολεμικά θα απομείνουν ελεύθερα πέραν του Υφάσιος ποταμού μέχρι του Ανατολικού Ωκεανού, πολλά δέ μακράν από αυτά πρός βορράν έως την Υρκανίαν θάλασσαν, και τα Σκυθικά φύλα τα οποία δεν είναι μακράν από αυτά, και δι’ αυτό φοβούμαι, εάν επιστρέψωμεν πρός τα οπίσω, μήπως και τα κατεχόμενα τώρα από ημάς μέρη, επειδή δεν είναι πιστά, παρακινηθούν εις αποστασίαν από τα άλλα έθνη τα οποία δεν έχουν υποταχθή από ημάς. Και τότε πλέον οι πολλοί μέχρι τούδε κόποι μας θα είναι ανωφελείς ή θα χρειασθώμεν εξ αρχής άλλους αγώνας και κινδύνους. Αλλά παραμείνατε ακόμη, ω Μακεδόνες και σύμμαχοι, καθόσον μάλιστα τους κοπιάζοντας και κινδυνεύοντας ακολουθούν τα ένδοξα έργα. Και το να ζη κανείς με αρετήν είναι γλυκύ όπως και το να αποθνήσκη πάλιν αφού αφήση αθάνατον δόξαν.

Ή δεν γνωρίζετε ότι ο ιδικός μας πρόγονος έφθασεν εις τόσην δόξαν ώστε από άνθρωπος έγινε θεός ή εθεωρήθη θεός από τους ανθρώπους, διότι δέν έμεινεν ούτε εις την Τίρυνθαν ούτε εις το Άργος ουδέ εις την Πελοπόννησον ή εις τας Θήβας αλλ’ όμως και του Διονύσου, ο οποίος ήτο ανώτερος θεός από τον Ηρακλέα, οι αγώνες δεν ήσαν ολίγοι. Αλλ’ ημείς μάλιστα και πέρα της Νύσης έχομεν φθάσει και η Άορνος Πέτρα, τον οποίον δεν ηδυνήθη να κυριεύση ο Ηρακλής, έχει καταληφθή από ημάς. Σεις δε τώρα προσθέσατε και τα υπόλοιπα μέρη της Ασίας εις τα μέχρι τούδε αποκτηθέντα και τα ολίγα εις τα πολλά. Επειδή και ημείς οι ίδιοι τι μέγα κατόρθωμα ηθέλαμεν επιτελέσει, εάν μένοντες εις την Μακεδονίαν ηρκούμεθα να διασώζωμεν μόνον την πατρίδα μας χωρίς κόπους, κρατούντες έξω των συνόρων μας τους γείτονας Θράκας ή τους Ιλλυριούς ή τους Τριβαλλούς ή μερικούς εκ των Ελλήνων όσοι ήσαν εχθροί πρός ημάς;

Εάν όμως εγώ σας ωδηγούσα εις τους αγώνας και τους κινδύνους κοπιάζοντας και κινδυνεύοντας χωρίς να κοπιάζω και κινδυνεύω μαζί με σάς εγώ ο ίδιος, τότε δικαίως ηθέλατε αποκάμει ψυχικώς, εφ’ όσον τους κόπους θα υφίστασθε μόνον σείς, ενώ θα εδίδετε τα βραβεία των κόπων σας εις άλλους. Τώρα όμως και τους κόπους έχομεν κοινούς και εξ ίσου μετέχομεν όλοι εις τους κινδύνους, τα δέ βραβεία ευρίσκονται εις το μέσον και κοινά δι’ όλους. Διότι και η χώρα αυτή είναι ιδική σας και σεις είσθε διοικηταί αυτής. Και εκ των χρημάτων τώρα μέν το περισσότερον μέρος εις σας περιέρχεται, και όταν υποτάξωμεν όλην την Ασίαν, τότε όχι μόνο αφού σας φορτώσω, μά τον Δία, μέ αγαθά, αλλ’ αφού σας δώσω και πολύ περισσότερα από όσα ελπίζει να λάβη ο καθένας, τους μέν επιθυμούντας να επιστρέψουν εις την πατρίδα θα τους αποστείλω ή θα τους επαναφέρω εγώ ο ίδιος, τους δε επιθυμούντας να μείνουν εδώ θα τους κάμω τέτοιους, ώστε να τους ζηλεύουν εκείνοι που θα επέστρεφαν εις την πατρίδα των».

( Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις», Βιβλίο E΄, Κεφ. 25, Εκδόσεις «Πάπυρος» )

ΠΗΓΗ: ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ


27 Ιανουαρίου 2009

ΥΠΑΤΙΑ - Η ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

H Υπατία ήταν η κλασική περίπτωση σωστού ανθρώπου που γεννήθηκε σε λάθος εποχή. Ενώ γεννήθηκε στο σωστό μέρος - στην Αλεξάνδρεια, την κοιτίδα του κοσμοπολιτισμού,- γεννήθηκε το 370 μ.X., 5-6 αιώνες αργότερα από τον καιρό που θα εκτιμούσαν τα πνευματικά της προσόντα. Ήταν εκπληκτική μαθηματικός, καλύτερη και από τον επίσης εκπληκτικό μαθηματικό Θέωνα, τον πατέρα της - και λίγο πριν πέσει οριστικά το σκοτάδι του μεσαίωνα. Δεν είναι και τόσο ευφυές - από την κοντόθωρη άποψη της δικής σου επιβίωσης τουλάχιστον - να διακονείς την επιστήμη σε ημέρες που έχει πάρει το πάνω χέρι η πίστη.

Σε ένα τέτοιο ζοφερό και βαθιά αντιπνευματικό κλίμα, όπου η ομορφιά θεωρείται αμαρτία, ο μισογυνισμός θεσμοθετείται από την Εκκλησία - είναι ανατριχιαστικά τα σχετικά εδάφια από τις επιστολές-εντολές του Αποστόλου Παύλου που παρατίθενται - και τα λεπτεπίλεπτα όργανα τής ήδη εντυπωσιακά προχωρημένης επιστημονικής έρευνας εκλαμβάνονται ως όργανα του Σατανά σε παγανιστικές τελετές

Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Κύριλλος - επιμένει ο Γκάλβεθ - «που στις μέρες μας θα τον βλέπαμε σαν διαβολικό ταλιμπάν, έφερε στη συνείδησή του το βάρος του θανάτου περίπου διακοσίων πενήντα χιλιάδων Ιουδαίων. Γι' αυτό ο Κάρλχαϊντς Ντέσνερ, στην "Εγκληματική Ιστορία του Χριστιανισμού", τον θεωρεί προάγγελο του Χίτλερ και απαλλάσσει τον δεύτερο από την απάνθρωπη σύλληψη της "οριστικής λύσης"...» Όσο σκληρή και αν ακούγεται η σύγκριση, ο Γκάλβεθ δεν την αφήνει ατεκμηρίωτη. Δύο χιλιάδες χρόνια τώρα, ο φονταμενταλισμός ακολουθεί με ευλάβεια τα ίδια πάντα βήματα. Πρώτα στρέφεται κατά των «αιρετικών» στους κόλπους του κι έπειτα κατά όλων των υπολοίπων. Απώτατη επιδίωξη; Είτε θ' ακούγεται μία φωνή είτε θα βασιλεύει η σιωπή... Αλληλούια.

ΤΟ ΒΑΘΥΤΑΤΟ ΜΙΣΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ

«Ευτυχώς, υπάρχει μια εκτενέστατη βιβλιογραφία για τον Κύριλλο και, ακόμα, έχουμε στη διάθεσή μας τα έργα του. Και ξέρουμε από αυτά ότι ένιωθε βαθύτατο μίσος για το σύνολο της Φιλοσοφίας, την οποία χαρακτήριζε «ελληνιστική βλακεία». Αισθανόταν μια περιφρόνηση εξίσου βαθιά για τον Όμηρο και τον Ησίοδο, όπως και για όλους τους Έλληνες δραματουργούς. Όσο για τον ρόλο της γυναίκας, έλεγε σε ένα από τα κηρύγματά του: "Υποταγμένη και παραδομένη στην υπακοή προς τον Θεό, οφείλει να αφοσιώνεται στη γέννηση παιδιών"»

H Yπατία έλαμψε στην πνευματική ζωή της υστερορωμαϊκής Aλεξάνδρειας με την ευγλωττία, την ομορφιά, τα πνευματικά της χαρίσματα. Έγινε σύμβολο της θετικής γνώσης σε χρόνους όπου ο χριστεπώνυμος ζήλος ταύτιζε το φιλέρευνο πνεύμα με την πλάνη και τη μαγεία. O πατριάρχης Aλεξανδρείας, Kύριλλος τη μισούσε θανάσιμα. Mε παρακίνησή του, γράφει ο σύγχρονός της Σωκράτης ο Σχολαστικός, την κατακρεούργησαν φανατικοί μοναχοί το 415. Tο ειδεχθές έγκλημα οδήγησε στη φυγή πολλούς λόγιους και επιστήμονες. Ήταν η αρχή του τέλους της Aλεξάνδρειας ως φάρου της γνώσης στον ύστερο αρχαίο κόσμο. Tο δέκατο και τελευταίο κεφάλαιο, «H κληρονομιά της Yπατίας», απαραίτητο, διαφωτιστικό και σωστά τοποθετημένο στο τέλος και όχι (σε μορφή και) στη θέση Προλόγου.

.

ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΡΕΟΥΡΓΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

«Ήταν δεκατρείς. Eμοιαζαν με κυνηγούς που παραμονεύουν το θήραμά τους. Mπορούσε να διακρίνει τον αρχηγό τους: φορούσε δερμάτινα σανδάλια και λευκό χιτώνα. Oι άλλοι ήταν ξυπόλυτοι και η αμφίεσή τους περιοριζόταν σε κάτι μανδύες από τραχύ ύφασμα χρώματος καφέ. Eίχαν πρόσωπα στεγνωμένα από τους ανέμους και τον ήλιο της ερήμου και δασιές, αναμαλλιασμένες γενειάδες.

H Yπατία, που είχε πάψει να κοιτάζει έξω, δεν αντιλήφθηκε αρχικά τι συνέβαινε... Ύστερα τινάχτηκε μακριά από το κάθισμά της και έπεσε με φόρα στο λιθόστρωτο. Tότε είδε την ομάδα των ανδρών, που αποτελείωναν τους μεταφορείς της..., πεσμένους κατάχαμα, μερικούς να συστρέφονται από τον πόνο, τους υπόλοιπους ήδη αποκεφαλισμένους. Ένιωσε την πίεση κάτι αρπακτικών νυχιών που χώνονταν στις σάρκες τις και τη σήκωναν στον αέρα. Αντιλήφτηκε ότι την έβαζαν ξανά στο φορείο. Ένιωσε το βάρος ενός άντρα που έπεσε πάνω της και προσπαθούσε να την ακινητοποιήσει ...

Όλη της η ζωή περνούσε μπροστά της σαν μυθιστόρημα. Tα παιδικά της παιχνίδια. O πατέρας της να τη σηκώνει ψηλά. Oι κήποι του σπιτιού. H πρώτη φορά που συνόδευσε τον πατέρα της στην αίθουσα όπου παρέδιδε τα μαθήματά του. H πρώτη φορά που η ίδια παρέδωσε μάθημα σ' εκείνη την αίθουσα. Tην έσυραν μέσα στην εκκλησία και της ξέσκισαν τα ρούχα. Tην πέταξαν καταγής, δίπλα στην Aγία Tράπεζα, και ένας άντρας σήκωσε το ράσο του... Προσπάθησε να αμυνθεί, ο άλλος άρχισε να τη γρονθοκοπά στο πρόσωπο... Ένιωσε ναυτία και άρχισε να κάνει εμετό. Kαι πάλι οι γροθιές στο πρόσωπο και τα νύχια που την έσφιγγαν σαν μέγγενη...

Bυθισμένη σ' εκείνη την αφόρητη κατάσταση, αντιλήφθηκε ότι μπορούσε να κάνει μια νοητική προσπάθεια και να κοιτάξει τη σκηνή σαν να συνέβαιναν όλα αυτά σε κάποιον άλλο... Mπορούσε να αγναντεύει τα πάντα από ψηλά..., να βγει από τον εαυτό της και να καταφύγει σ' εκείνες τις σφαίρες όπου είχε εκτυλιχθεί πάντοτε η ζωή της. Eκεί ψηλά βρισκόταν ο Όμηρος και ο Eυριπίδης της, ο Eυκλείδης και ο Διόφαντός της, η ποίηση, η μουσική, τα θαυμάσια παραληρήματα της φαντασίας όταν ακολουθούσε το μονοπάτι της μαθηματικής έρευνας... Παρευρισκόταν στο ίδιο της το δράμα σαν να παρακολουθούσε θεατρική παράσταση. Χαμογελούσε κρυφά: είχε κοροϊδέψει εκείνους τους ανθρώπους, τους είχε νικήσει. Tελικά έχασε τις αισθήσεις της.

Δίπλα στην πόρτα του σκευοφυλακίου υπήρχαν δυο άδειοι αμφορείς. Oι άντρες τούς κομμάτιασαν καταγής... Όρμησαν πάνω στην Yπατία και βάλθηκαν να ξεκολλάνε τις σάρκες από τα οστά της..., χρησιμοποίησαν τα θραύσματα για να της ακρωτηριάσουν τα μέλη... Kαι ξαφνικά έπαψε να αισθάνεται το σώμα της. Kάθε πόνος εξαφανίστηκε και την κυρίευσε μια παράξενη ευδαιμονία. Eίδε τον εαυτό της, εκπληκτικά ήρεμο, στην είσοδο μιας πένθιμης σήραγγας... Διέκρινε στο βάθος τη μορφή του πατέρα της, που της άπλωνε τα χέρια. Έπρεπε να τρέξει κοντά του, να αναζητήσει καταφύγιο στην αγκαλιά του. Kαι όταν σταμάτησε να τρέχει, τα φώτα έδωσαν τη θέση τους στο έρεβος και βασίλεψε το σκοτάδι. H τάξη διαλύθηκε μέσα στο χάος.»

«Eκ του δίφρου εκβαλόντες, επί την εκκλησίαν Kαισάριον συνέλκουσιν· αποδύσαντές τε την εσθήτα, οστράκοις ανείλον. Kαι μεληδόν διασπάσαντες, επί τον καλούμενον Kιναρώνα τα μέλη συνάραντες, πυρί κατηνάλωσαν» (Σωκράτης ο Σχολαστικός, "Eκκλησιαστική Iστορία", 5ος αι. μ.X.), που στα νεοελληνικά λέει: «Αφού την άρπαξαν από το άρμα της την έσυραν στην εκκλησία που λεγόταν Καισάριο, και αφού την γύμνωσαν την κομμάτιασαν με θραύσματα αγγείων. Και αφού την κομμάτιασαν, σώριασαν τα κομμάτια της στον λεγόμενο Κιναρώνα και τα αφάνισαν με φωτιά»...

Πηγή: Πέδρο Γάλβεθ ,"Yπατία. H γυναίκα που αγάπησε την επιστήμη" εκδ. Mεταίχμιο

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΙΚΟΙ

24 Ιανουαρίου 2009

Αριστοτέλης: Η ζωή και τα έργα του


Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγειρα, στο ανατολικό τμήμα της Χαλκιδικής. Ο πατέρας του Νικόμαχος ήταν προσωπικός γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Β'. Το 368/7 ο νεαρός Αριστοτέλης μετοίκησε στην Αθήνα και έγινε δεκτός στην Ακαδημία του Πλάτωνα, όπου και φοίτησε 20 χρόνια, μέχρι το θάνατο του δασκάλου του (348/7).
Στη συνέχεια πήγε στην 'Ασσο της Μυσίας, που γνώριζε εκείνη την εποχή μεγάλη πνευματική άνθηση, και κατόπιν στη Μυτιλήνη, όπου έμεινε για δύο χρόνια. Το 343/2 τον προσκάλεσε στην αυλή του ο Φίλιππος της Μακεδονίας και ανέλαβε την εκπαίδευση του Αλέξανδρου.
Ο Αριστοτέλης γύρισε στην Αθήνα το 335/4 π.Χ., όπου ίδρυσε τη δική του σχολή, το Λύκειο ή Περίπατο, όπως ονομάστηκε αργότερα. Η σχολή βρισκόταν στο ανατολικό τμήμα της πόλης, κοντά στο ιερό του Λύκειου Απόλλωνα, απ' όπου και πήρε το όνομά της, και αρχικά στεγαζόταν σε ένα γυμναστήριο. Αργότερα, ο διάδοχος του Αριστοτέλη, Θεόφραστος, κληρονόμησε ένα κτήμα κοντά στη σχολή, το οποίο έθεσε στη διάθεση του Λυκείου.
Στη σχολή του ο Αριστοτέλης δίδαξε δεκατρία χρόνια. Η διαμονή του στην Αθήνα τελείωσε άδοξα, όταν, εξαιτίας του αντιμακεδονικού κλίματος που αυξήθηκε στην πόλη μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο φιλόσοφος κατηγορήθηκε για ασέβεια. Για να αποφύγει την καταδίκη κατέφυγε στη Χαλκίδα, όπου πέθανε ένα χρόνο μετά, το 322 π.Χ.
Ο Αριστοτέλης είναι από τα καθολικότερα πνεύματα, αφού ασχολήθηκε με όλα τα επιστημονικά και φιλοσοφικά θέματα, συνδυάζοντας τη φιλοσοφική θεώρηση με την εμπειρική παρατήρηση. Η επίδραση της αριστοτελικής φιλοσοφίας υπήρξε μεγάλη κατά τους αρχαίους όσο και κατά τους νεότερους χρόνους. Αποφασιστική ήταν η επιρροή του στο Μεσαίωνα.
Τα έργα του Aριστοτέλη απευθύνονταν σε κοινό με επαρκή γενική παιδεία. Ο ίδιος έκανε διάκριση μεταξύ των Λόγων Εξωτερικών, έργων που προορίζονταν για αναγνώστες εκτός της σχολής του και από τα οποία διαθέτουμε μόνον αποσπάσματα, και των Λόγων κατά Φιλοσοφίαν, έργων γραμμένων με τη μορφή διαλέξεων ή για μελέτη μέσα στο δικό του κύκλο, τα οποία αποτελούν το σωζόμενο αριστοτελικό έργο. Τα κείμενα που διαθέτουμε πιθανόν ανάγονται σε μια έκδοση που έκανε ο Ανδρόνικος ο Ρόδιος πριν από τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., στον οποίο αποδίδονται επίσης η διάταξη των έργων του φιλοσόφου, η διαίρεσή τους σε βιβλία καθώς και μερικοί τίτλοι.
Ο ίδιος ο Αριστοτέλης αναγνώριζε μια συγκεκριμένη διάταξη της γνώσης ή των επιστημών, στην οποία βασίζεται και η διάταξη των έργων του: θεωρητική, πρακτική και παραγωγική (Μετά τα Φυσικά Ε 1025b25). Σ' αυτά πρέπει να προστεθούν και οι λογικές πραγματείες, τις οποίες ο φιλόσοφος θεωρούσε ως μέθοδο επιχειρηματολογίας εφαρμόσιμη σε όλες τις επιστήμες.

Τα έργα του
Φυσικά: Μελέτες και παρατηρήσεις γύρω από φυσικά θέματα περιλαμβάνονται στα έργα Φυσικά, Περί Ουρανού, Περί Γενέσεως και Φθοράς, Περί Κόσμου, Περί Ζώων Μορίων, Περί Ζώων Κινήσεως, Περί Ψυχής. Όπως διακρίνεται και από τους τίτλους, οι μελέτες αυτές αφορούν τη φύση, τη βιολογία και τη θεολογία.

Οντολογικά: Τα σχετικά έργα είναι συγκεντρωμένα στο σύγγραμμα του φιλοσόφου Μετά τα Φυσικά. Αντίθετα από τον Πλάτωνα, ο οποίος διατύπωσε την άποψη ότι υπάρχουν δύο κόσμοι: των ιδεών, που είναι ο αιώνιος, ο αμετάβλητος, και των αισθήσεων, των αισθητών και μεταβαλλόμενων πραγμάτων, ο Αριστοτέλης χωρίς να αρνείται τη σημασία των ιδεών, θεωρούσε ότι οι ιδέες ενυπάρχουν στον αισθητό κόσμο ως δυνάμεις που διαμορφώνουν την ύλη. Για τον Αριστοτέλη επομένως ιδέα και ύλη αποτελούν μαζί την ουσία του κόσμου. Με τον Πλάτωνα διέφεραν και σε ένα άλλο σημείο: ενώ για τον Πλάτωνα η Ιδέα ήταν η πρώτη και τελευταία αλήθεια, για τον Αριστοτέλη πρωταρχικό ήταν το Γεγονός. Τέλος, ο Αριστοτέλης εγκαινίασε τη μέθοδο της ανάλυσης, η οποία πριν από τη σύνθεση απαιτεί την επιστημονική μέθοδο της παρατήρησης. Η άποψη αυτή συγγενεύει με τη σκέψη του Δημόκριτου, διαφοροποιείται όμως απ' αυτήν λόγω των αρχών του Αριστοτέλη, δηλαδή της αρχής της ελεύθερης βούλησης του ατόμου και της αρχής της εντελέχειας, της σκοπιμότητας δηλαδή που ενυπάρχει στην ύλη. Αυτή η δεύτερη αρχή οδήγησε στο χαρακτηρισμό της αριστοτελικής θεωρίας ως τελεολογική.

Λογικά: Τα συγγράμματα του φιλοσόφου που αναφέρονται στη λογική και τη μεθοδολογία συγκεντρώθηκαν κατά τη Βυζαντινή περίοδο σε ένα βιβλίο με τίτλο Όργανον. Ο Αριστοτέλης διατύπωσε τους βασικούς νόμους της λογικής, το νόμο της ταυτότητας, το νόμο της (μη) αντίφασης και το νόμο της τρίτης αποκλείσεως. Με τους νόμους αυτούς και τη θεωρία για τις λογικές κατηγορίες έννοια, κρίση, συλλογισμό θεμελίωσε την τυπική λογική.

Πολιτικά: Ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε και με την κοινωνική ιστορία και την πολιτειολογία. Έχει διασωθεί μόνον ένα σύγγραμμα, τα Πολιτικά. Η πραγματεία Αθηναίων Πολιτεία και αποσπάσματα από τις πολιτείες άλλων πόλεων αποτελούν δείγματα του προγράμματος της σχολής του. Στα Πολιτικά του διακρίνει τρεις κύριες μορφές πολιτευμάτων: τη μοναρχία, τη δημοκρατία και την αριστοκρατία. Eκτροπή αυτών των πολιτευμάτων αποτελούν η τυραννία, η οχλοκρατία και η ολιγαρχία. Εκτός όμως από τη μελέτη των πολιτευμάτων, στο έργο αυτό εκθέτει και τις απόψεις του για τις σχέσεις μεταξύ οίκου και πόλεως, για τις σχέσεις μεταξύ των μελών ενός οίκου, αλλά και για την οικονομία. Διακρίνει την οικονομία που είναι απαραίτητη για την αυτονομία του οίκου ή του κράτους, την οποία ονομάζει χρηματιστική, από εκείνη που οδηγεί στο κέρδος και την ονομάζει είδος της χρηματιστικής καπηλικόν. Για την τεκμηρίωση των απόψεών του ο Αριστοτέλης παραθέτει στο βιβλίο του πολύτιμες για μας πληροφορίες σχετικά με τις κοινωνικές αντιθέσεις, τους κοινωνικούς αγώνες, αλλά και τις άλλες κυρίαρχες απόψεις της εποχής του. Εκθέτει ακόμα τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν σε διάφορες πόλεις, όχι μόνον της Ελλάδας, από τους αρχαιότερους χρόνους μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ.

Hθικά: Στα Hθικά περιλαμβάνονται οι μελέτες Hθικά Ευδήμια, Ηθικά Μεγάλα και Ηθικά Νικομάχεια. Στο τελευταίο αυτό έργο ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι σκοπός κάθε ατόμου είναι η ευτυχία, την οποία ο καθένας αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Θεωρεί, χωρίς να απορρίπτει τα άλλα αγαθά, ότι τη μεγαλύτερη αξία έχουν τα πνευματικά αγαθά, που μας τα χαρίζει η καλλιέργεια της αρετής. Κατά το φιλόσοφο η αρετή δεν επιβάλλεται, αλλά εξαρτάται από την ελεύθερη βούληση του ατόμου. Στις κυριότερες αρετές κατέτασσε ο Aριστοτέλης τη μεγαλοψυχία και τη φιλία, μορφή της οποίας ήταν και ο έρωτας.

Aισθητικά: Kατά τον Aριστοτέλη τέχνη ήταν η δημιουργική απεικόνιση της πραγματικότητας με τη βοήθεια των αισθήσεων. Ως ανώτερο είδος τέχνης αναγνώριζε την τραγωδία, ενώ χαρακτήριζε ως βάναυση κάθε χειρωνακτική εργασία. Tα σωζόμενα έργα που πραγματεύονται αισθητικά θέματα είναι η Ποιητική, όπου περιέχεται και ο ορισμός της τραγωδίας, και η Ρητορική, στην οποία περιέχονται γενικοί κανόνες καλλιέπειας και υποδείξεις για τα εκφραστικά μέσα, με τα οποία ο ρήτορας μπορεί να πείσει τους συνομιλητές του.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ


23 Ιανουαρίου 2009

ΝΑΟΣ ΑΓΡΟΤΕΡΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Προς τον
Πρόεδρο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Κύριον Κ. Παπούλια

Προεδρικό Μέγαρο
Β. Γεωργίου Β΄ 2
Αθήνα Τ.Κ. 100.28

Αθήνα 19.1.2009

ΘΕΜΑ: ΝΑΟΣ ΑΓΡΟΤΕΡΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Κύριε Πρόεδρε,

Απευθυνόμαστε σε εσάς ως τον ανώτατο πολιτειακό παράγοντα της χώρας προκειμένου να σας καταγγείλουμε την επαπειλούμενη καταστροφή ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου των Αθηνών που επιχειρείται με μία σαφή και μεθοδευμένη απόπειρα καταστρατηγήσεως του άρθρου 24 του Ελληνικού Συντάγματος αλλά και του Αρχ. Νόμου 3028 /2002 αρθ. 2γ. και επ. από ιδιωτικά συμφέροντα συνδυαζόμενα με πράξεις και παραλείψεις πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων του Ελληνικού Κράτους.

Όπως γνωρίζετε, στην αριστερή όχθη του Ιλισού ευρίσκεται ο Αρχαιολογικός Χώρος (ΦΕΚ 94 ΤΒ 27.2.1960) του Ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος, το σημαντικότερο διασωθέν σήμερα τοπόσημο του αρχαίου παριλισίου τοπίου που περιβάλλεται από τις οδούς Αρδηττού - Κούτουλα - Θωμοπούλου - Κεφάλου.

Πρόκειται για σημαντικότατο Μνημείο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Η ιστορική σημασία του Μνημείου είναι τεράστια διότι εκεί εορτάζετο κάθε χρόνο κατά την αρχαιότητα η νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα. Η νίκη δηλαδή που σταμάτησε την πρώτη απόπειρα του ασιατικού βαρβαρισμού να εξαπλωθεί στην Ευρώπη.

Η πανανθρώπινη πολιτιστική αξία του Μνημείου είναι επίσης σημαντικότατη και απολύτως επίκαιρη, διότι εκεί ετελούντο ως γνωστόν τα «Μικρά ή εν Αγραις Μυστήρια» ως πρώτη βαθμίδα των Ελευσινίων. Ενώ όμως από τα Ελευσίνια απεκλείοντο οι βάρβαροι δηλ. «οι μη την φωνήν, την ψυχήν, Έλληνας είναι» η Αθήνα με το πνεύμα πραότητος, φιλοξενίας και ανθρωπισμού που την διέκρινε επέτρεπε στα εν Αγραις Μυστήρια να γίνονται δεκτοί Ελληνες και Ξένοι, Ανδρες και Γυναίκες, Ελεύθεροι και Δούλοι ( Δημοσθ. «Κατά Νεαίρας») δηλ. άνθρωποι ανεξαρτήτως καταγωγής, φύλου ή κοινωνικής τάξεως. Διατυπώθηκαν δηλαδή εκεί για πρώτη φορά παγκοσμίως οι αξίες που αποκαλούνται σήμερα «ανθρώπινα δικαιώματα» και «αντιρρατσισμός» οι οποίες έχουν ενσωματωθεί τόσο στο Ελληνικό Σύνταγμα όσο και στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη για την Θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης και την οποία έχει επικυρώσει το Ελληνικό Κοινοβούλιο από το 2005.

Ο χώρος είναι μνημειακά υπαρκτός, έστω και αν σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια και ο αναλημματικός τοίχος. Λεπτομερή σχέδια του Ναού ( έργο του Καλλικράτη) έχουν αποτυπωθεί, προ της κατεδαφίσεώς του από τους τούρκους, από τους αρχιτέκτονες J. Stewart, και Ν. Revett, το 1751. Ι. Τραυλό το 1946. Επίσης έχουν αναφερθεί σε αυτόν, λόγω της σπουδαιότητός του, αρχαιολόγοι μεγάλου κύρους όπως οι Doerpfeld, Dismor, Kerenyi, Ορλάνδος, Σκιάς και Σβορώνος. Μέλη του Ναού σώζονται σε διάφορα Μουσεία ( Αρχ. Αθηνών, Βενετίας, Βερολίνου) πρόσφατα δε κατά την μερική κατεδάφιση-ανασκαφή μικρού μέρους των παλαιών οικιών του χώρου κατόπιν της υπ' αρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1Φ3/884/3/4359/31.10.2005 Υ.Α. εντοπίστηκε και περισυνελέγη αρχαίο αρχιτεκτονικό υλικό το οποίο φυλάσσεται στις αποθήκες της Γ΄ΕΠΚΑ.

Λόγω της σπουδαιότητος του χώρου, το ΚΑΣ έχει γνωμοδοτήσει από το 1964 έως το 2003 επτά φορές υπέρ της απαλλοτριώσεως και αναδείξεώς του. Η κοινή υπουργική απόφαση (ΥΠΠΟ και ΥΠΕΘΟ) του 1995 (ΦΕΚ 431/22.7.1995) περί απαλλοτριώσεως ουδέποτε υλοποιήθηκε. Η τελευταία γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (40/19.10.2005 θέμα 5ον) και η σχετική Υ.Α (ως άνω) προέβλεπε την καθαίρεση όλων των κτισμάτων του χώρου με δαπάνες του ΥΠΠΟ και υπό την επίβλεψη της Γ΄ΕΠΚΑ και αφού «περισυλλεγή το εντοιχισμένο υλικό στα υπό καθαίρεση ακίνητα» το θέμα να επανέλθει στό ΚΑΣ. Για προφανείς λόγους η ανασκαφή σταμάτησε λίγες ημέρες μετά την έναρξή της (12.12.06) έκπληκτοι δε πληροφορηθήκαμε πρόσφατα από δημοσιεύματα του τύπου ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ παραβαίνοντας τον Ν 3028/2002 αρθ. 6 παρ. 10 και παρακάμπτοντας εν επιγνώσει του την ως άνω Υ.Α του ΥΠΠΟ περί ανασκαφικής έρευνας με φροντίδα, επίβλεψη και δαπάνες του, έδωσε την 23.12.2008 (!!) έγκριση κατεδαφίσεως σε κατασκευαστική εταιρεία που εμφανίστηκε όψιμα (κατά παράβαση του Ν 3028/2002 αρθ.7 παρ.1 και 2 περί πραγμάτων εκτός συναλλαγής) ως ιδιοκτήτης του αρχαιολογικού χώρου (!)

Αντί λοιπόν ο χώρος να αναδειχθεί σε πανευρωπαϊκό προσκύνημα για τους ιστορικούς και πολιτιστικούς λόγους που προαναφέραμε ευρίσκεται Ελληνικό Υπουργείο (ΥΠΕΧΩΔΕ) να περιφρονεί απόφαση άλλου (ΥΠΠΟ) καθιστάμενο έτσι συνένοχο και ταυτιζόμενο με τις μεθοδεύσεις ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων που σκοπό έχουν την καταστροφή της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ελληνικού Λαού!

Κύριε Πρόεδρε, τα ανωτέρω αποτελούν ανησυχητικά σημεία αλαζονείας της εξουσίας και παντελούς ελλείψεως σεβασμού της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδος μας, τυχόν δε υλοποίηση των σχεδίων καταστροφής του Μνημείου είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει νέο διεθνή διασυρμό της Χώρας. Γνωρίζοντας την ευαισθησία σας σε θέματα πολιτισμού, σας παρακαλούμε να παρέμβετε με το προσωπικό σας κύρος αλλά και με το κύρος του αξιώματός σας για την σωτηρία του Μνημείου.

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΥ
ΤΟ ΜΕΛΟΣ

Σωκράτης Χριστοδουλαρής

Ιωάννης Στεργίου

Υ.Γ.: Το ΕΑΡ παρακολουθεί προσεκτικά το σημαντικό αυτό θέμα σύμφωνα με σχετική πρόβλεψη του Καταστατικού του και έχει εγγράφως δηλώσει παράσταση ( ΑΠ. ΥΠΠΟ/ΚΑΣ 321/6.3.07) σε κάθε Συνεδρίαση του ΚΑΣ σχετική με αυτό.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Κύριον Κων. Καραμανλή

Μέγαρο Μαξίμου
Ηρώδου Αττικού 19
Αθήνα 106.74

ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΕΡΙΒ/ΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜ. ΕΡΓΩΝ
Κύριον Γ. Σουφλιά

Αμαλιάδος 17
Αθήνα 115.23

ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Κύριον Α. Σαμαρά

Μπουμπουλίνας 22
Αθήνα 106.82

ΠΗΓΗ: ΕΑΡ


19 Ιανουαρίου 2009

ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ...




Ο μέσος εκπαιδευτικός του 2007 εισέρχεται στην τάξη με χαλαρό ύφος και διεκπεραιώνει τυπικά την διαδικασία. Απαγγέλλει το μάθημα της ημέρας, ανταλλάσσει μερικές κοινοτυπίες με τα παιδιά και εξέρχεται. Υπάρχει φυσικά και η χειρότερη εκδοχή: ο δημοσιοϋπαλληλοποιημένος εκπαιδευτικός που, αισθανόμενος ασφαλής και κατοχυρωμένος στην θανατηφόρα και πνευματοκτόνα μονιμότητά του, αργεί εσκεμμένα να πάει στο μάθημα και μάλιστα επιπλήττει με ύφος «παληού» τους νεώτερους που σπεύδουν, υπο-απασχολεί τα παιδιά μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι εφησυχασμένος ότι το φροντιστήριο θα καλύψει τα κενά, υπολειτουργεί στο σχολείο ώστε να έχει περίσσευμα ενέργειας για το φροντιστήριο που δουλεύει ο ίδιος, συνδικαλίζεται με σκοπό να απεργεί παραμονές επετείων ώστε να επεκταθεί η σχόλη του με «γεφυρούλες».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο παλαιός δάσκαλος ιεραπόστολος ή και ο παλαιού τύπου ιδεολόγος-συνδικαλιστής αποτελούν είδη εν ανεπαρκεία.

Σε τι συνίσταται, όμως, η αυθεντική έννοια του δασκάλου;

Κατ’ αρχήν πρέπει να έχει επιλέξει την ιδιότητα του εκπαιδευτικoύ λόγω έφεσης και αγάπης προς αυτήν.

Δεύτερον, πρέπει να την θεωρεί λειτούργημα, και όχι επάγγελμα. Δηλαδή προσφορά προς την κοινωνία, και μάλιστα με μεγάλο βαθμό ανιδιοτέλειας.

Τρίτον, πρέπει να αποφεύγει τους μαθητοπατερικούς λαϊκισμούς, που αποφέρουν εύκολη δημοτικότητα, και, αντιθέτως, να είναι αυστηρός και δίκαιος. Η αυστηρότητα είναι ο μηχανισμός εκείνος που εμπεδώνει τον σεβασμό του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Τέταρτον, πρέπει να είναι επιστημονικά ενημερωμένος —ας μην χρησιμοποιήσω την βαρειά λέξη «σοφός». Η παιδεία του δασκάλου —θα ήθελα να πω η «σοφία»— γεννά τον σεβασμό του μαθητή στο πρόσωπο του δασκάλου.

Πέμπτον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι δίκαιος, για παράδειγμα η βαθμολογία του πρέπει να είναι το γινόμενο ενός σύνθετου πολυώνυμου, που να συνυπολογίζει όχι μόνον την επίδοση αλλά και το ήθος, όχι μόνον το αποτέλεσμα αλλά και την προσπάθεια, όχι μόνον την συμμετοχή αλλά και την οικογενειακή κατάσταση του μαθητή. Για παράδειγμα, ο βαθμός λειτουργεί όχι μόνον ως αμοιβή αλλά και ως ενθάρρυνση και ψυχολογική στήριξη.

Έκτον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι παιδαγωγός και ψυχαναλυτής, δηλαδή να προσεγγίζει τον ψυχικό κόσμο του μαθητή και να χρησιμοποιεί την εκπαιδευτική διαδικασία ως μηχανισμό έμμεσης ψυχοθεραπείας. Δύσκολο, βεβαίως.

Έβδομον, ο δάσκαλος πρέπει να διδάσκει ήθος, διότι γνώση χωρίς ήθος είναι κύμβαλον αλλαλάζον.

Όγδοον, ο δάσκαλος πρέπει να είναι συναρπαστικός, να είναι ρήτωρ, εύγλωττος, απροσδόκητος, οικείος αλλά και εμβληματικός μαζί, συναισθηματικός μά και πρότυπο, αφηγητής αλλά και μαιευτικός.

Μπορεί όλ’ αυτά να ηχούν ανέφικτα στην καθημερινή συλλογική αθλιότητα, αλλά από πού θα ξεκινήσει το ξήλωμα της αθλιότητας παρά από το Σχολείο. Ας θυμηθούμε άλλωστε ότι όλοι μας είχαμε έναν τέτοιον δάσκαλο στα σχολικά μας χρόνια, που εγκαταστάθηκε διά παντός στην συνείδησή μας και λειτουργεί ως κριτήριο, γνώμονας και πυξίδα.

Εξ άλλου ο Πλάτων είχε πει ότι «η διδασκαλία είναι το επάγγελμα των αρίστων».

ΠΗΓΗ: Μελέτης Μελετόπουλος

Ο Ομπάμα και οι εγχώριες ελπίδες

Η εξευτελιστική και εθνικά επικίνδυνη τάση των νεοελλήνων να εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε κάποιον από μηχανής θεό έχει μακρότατο παρελθόν. Πληρώσαμε με ποταμούς αίματος τα ορλωφικά, διότι πιστέψαμε ότι η ομόδοξος Ρωσία είχε την πρόθεση να μας σώσει αφιλοκερδώς από τον τουρκικό ζυγό και όχι ότι μας μεταχειρίστηκε ως χρήσιμο μοχλό γεωστρατηγικού αντιπερισπασμού. Στην Ελληνική Νομαρχία, το πικρό δίδαγμα των ορλωφικών αποτυπώθηκε στην προτροπή του ανώνυμου συγγραφέα οι Ελληνες να αποφασίσουν επιτέλους να βασισθούν στις δικιές τους δυνάμεις. Προτροπή επίκαιρη και σήμερα. Ηδη πριν από την εκλογή του Ομπάμα άρχισε η γνωστή παραφιλολογία σχετικά με τις προθέσεις του στα ελληνικά εθνικά θέματα. Ο Μπαράκ Ομπάμα είναι, όμως, ήδη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Η προσωπικότητά του και η ιδεολογία του θα συνεχίσουν να υφίστανται, αλλά τα αμερικανικά γεωπολιτικά συμφέροντα θα έχουν τώρα τον πρώτο λόγο.Το Συμβούλιο Ασφαλείας θα οδηγεί τα βήματά του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θέσεις του νέου προέδρου αλλά και η πολιτική διαδρομή του αντιπροέδρου Μπάιντεν (που υπήρξε μαχητικός υποστηρικτής των ελληνικών θέσεων) δημιουργούν προϋποθέσεις, αλλά μόνον προϋποθέσεις για μία καλύτερη ελληνοαμερικανική συνεννόηση. Είναι υπόθεση των ελληνικών κυβερνήσεων να αξιοποιήσουν τα νέα δεδομένα. Πιθανώς ο Ομπάμα να είναι πιο αμερόληπτος ή να εξαρτάται λιγότερο από τα πετρελαϊκά συμφέροντα από τον προκάτοχό του. Μπορεί πράγματι να συμβάλει στην αντιμετώπιση της φτώχειας στον Τρίτο Κόσμο, του φαινομένου του θερμοκηπίου ή των ανισοτήτων στην ίδια την Αμερική. Αλλά σίγουρα δεν είναι δική του δουλειά να αναβαθμίσει την ελληνική διπλωματία, την ελληνική Δημόσια Διοίκηση και κυρίως το απαράδεκτο επίπεδο της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας. Και ας μην ξεχνάμε ότι μία χώρα δικαιούται να λαμβάνει από τους συμμάχους της όσα ακριβώς τους προσφέρει.

Μελέτης Μελετόπουλος

ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

Ενας κόσμος σε μικρογραφία

Επτά νέες αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ανοίγουν στα τέλη Φεβρουαρίου όπου θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά περί τα 2.500 αρχαία αντικείμενα τα οποία ήταν φυλαγμένα στο σκοτάδι για πολλά χρόνια

Και τώρα, ένας κόσμος μαγικός. Οπως μαγικό είναι ένα παιχνίδι ή ένα κόσμημα. Χρυσό ή ασημένιο. Λαμπερό, γιατί έτσι το θέλουν τα πολύτιμα μέταλλα. Περίτεχνο, γιατί έγινε από μοναδικούς καλλιτέχνες που θέλησαν να αναπαραστήσουν σε ένα περιδέραιο ή στο διάδημα μιας αρχόντισσας όλο τον θαυμαστό- αληθινό ή μυθικό- κόσμο που υπήρχε γύρω τους. Μυστηριώδες, εν τέλει, επειδή το συνοδεύουν σκοτεινοί μύθοι αιώνων και εκείνο έχει να αφηγηθεί την ιστορία των ανθρώπων που δέθηκαν μαζί του. Και δίπλα τους μία θεά σε μικρογραφία ή μια κούκλα με κινητά μέλη. Ενα καροτσάκι που μεταφέρει πιθάρια ή μια κομψή «Ταναγραία» με πλούσια ενδύματα, ομπρέλα στο χέρι ή τη βεντάλια της. Ομοιώματα κατοικιδίων ζώων, σκηνές σαν παιδικό παιχνίδι από την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων, πολύχρωμα ή διάφανα γυάλινα αγγεία, τεχνουργήματα των υαλουργών της αρχαιότητας. Καλώς ήλθατε στον νέο κόσμο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Καλείστε να έχετε όλες τις αισθήσεις σε εγρήγορση. Γιατί, πού ξέρετε, μπορεί να ακούσετε το θρόισμα από το ένδυμα μιας χορεύτριας την ώρα που περνάει δίπλα σας ή να νιώσετε στο δέρμα την αμαρτωλή(;) αίσθηση του χρυσού. Η ομορφιά ξέρει πώς να μαγεύει.

Στα τέλη του Φεβρουαρίου επτά νέες αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ανοίγουν για να παρουσιάσουν για πρώτη φορά περί τα 2.500 αρχαία αντικείμενα, που για πολλά χρόνια περίμεναν αυτή την ημέρα φυλαγμένα προσεκτικά- αλλά πάντα στο σκοτάδι στην τεράστια, πολύτιμη κιβωτό του. Η αποχώρηση του Νομισματικού Μουσείου από το κτίριο του Εθνικού προσέφερε αυτή τη δυνατότητα και το αποτέλεσμα είναι η άνθηση των συλλογών αγγείων και μικροτεχνίας στις έξι από τις αίθουσες ενώ μία ακόμη είναι αφιερωμένη στην κυπριακή τέχνη. Και, πλην αυτής της τελευταίας, όλα τα άλλα αρχαία αντικείμενα χρονολογούνται από τη Γεωμετρική εποχή ως τη Ρωμαϊκή.

«Το μουσείο ολοκληρώνεται πλέον.Με αυτές τις εκθέσεις παρουσιάζει το σύνολο των συλλογών του στο κοινό», λέει ο διευθυντής του, αρχαιολόγος κ. Νικόλαος Καλτσάς. Είναι ο άνθρωπος που εργάστηκε τα τελευταία χρόνια για την ανακαίνιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και για την επανέκθεση των συλλογών του, μία περιπέτεια με αίσιο τέλος αλλά με πολλές δύσκολες στιγμές. Κι όχι για λόγους επιστημονικούς ή καλλιτεχνικούς, αλλά εξαιτίας οικονομικών δυσχερειών οι οποίες άλλοτε καθυστερούσαν την εξέλιξη των έργων και άλλοτε επέβαλαν περικοπές. Ολα θα μπορούσε να έχουν γίνει στην ώρα τους αν εγκαίρως οι ιθύνοντες του υπουργείου Πολιτισμού είχαν προνοήσει για τον προγραμματισμό, τις μελέτες και την εκτέλεση των έργων. Και βεβαίως αν είχαν εξασφαλίσει σταθερή και απρόσκοπτη ροή χρημάτων. Το βέβαιον, όμως, είναι ότι παρ΄ όλα αυτά το σημερινό Εθνικό Μουσείο έχει βελτιωθεί αισθητά τόσο ως προς την έκθεση των μοναδικών ανά τον κόσμο αρχαιοτήτων του όσο και στην εξυπηρέτηση του κοινού. Εργο που ολοκληρώνεται τώρα με τη χρηματοδότηση του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, πλην της αίθουσας των κυπριακών αρχαιοτήτων η οποία έχει χρηματοδοτηθεί από το Ιδρυμα Λεβέντη.

Το θαύμα

Μπαίνοντας «από το πλάι», από την είσοδο της οδού Τοσίτσα δηλαδή, ο προσανατολισμός δεν είναι εύκολος. Ανέβηκα σκάλες, κι άλλες σκάλες, πέρασα από πόρτες, φανερές και «μυστικές» ώσπου, ω του θαύματος, να βρεθώ ξαφνικά σε μια αίθουσα κατάφορτη από τα πιο μικροσκοπικά, αλλά και τα πιο γοητευτικά ειδώλια που είδα ποτέ. Στην πραγματικότητα βέβαια, και για τον κανονικό επισκέπτη, οι νέες αίθουσες αποτελούν τη φυσική συνέχεια εκείνων της κεραμικής τέχνης της αρχαιότητας που λειτουργούν ήδη στον όροφο του μουσείου. Αλλά εδώ όλα είναι διαφορετικά. Σε αυτές τις αίθουσες του Εθνικού Μουσείου ο επισκέπτης θα σταματήσει και θα πάρει μια ανάσα. Εδώ το θάμπος από τα μυκηναϊκά καλλιτεχνήματα, τις μινωικές τοιχογραφίες, τη μεγάλη γλυπτική της αρχαιότητας, τα χάλκινα έργα τέχνης και την αριστουργηματική κεραμική δίνει τη θέση του στη χαρά και στην απόλαυση. Εδώ ο κόσμος είναι «μικρός» από 3 ως 30 εκ. αλλά εξίσου θαυμαστός. Αφορά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και τις ποικίλες πτυχές της αρχαίας κοινωνίας, όπως ήταν η άσκηση λατρείας, το θέατρο, η μουσική, οι γυναικείες ασχολίες στο σπίτι, οι αγροτικές εργασίες, αλλά και ο κόσμος του παιδιού. Και το ξάφνιασμα είναι μεγάλο βλέποντας πρακτικές, που ποτέ δεν άλλαξαν, αντικείμενα που συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται σήμερα όπως και τότε, ανάγκες που παραμένουν οι ίδιες παρά το πέρασμα των αιώνων. Οπως αυτή της επίδειξης πλούτου και ισχύος μέσα από ένα χρυσό κόσμημα, όσο πιο ωραίο, όσο πιο πλούσιο γίνεται. Και είναι τελικά αυτές οι αίθουσες που φέρνουν τον κόσμο των αρχαίων κοντά στον σύγχρονο άνθρωπο για να διαπιστώσει ότι το νήμα που τον δένει μαζί τους είναι καλά και γερά υφασμένο.

Η σταρ
Η αρχαιολόγος κυρία Μπέτυ Στασινοπούλου , η υπεύθυνη των συλλογών αγγείων και μικροτεχνίας του Εθνικού, με τις άπειρες γνώσεις τις οποίες επιθυμεί να μεταδώσει πάραυτα στον συνομιλητή της, αρχίζει τον ευπρόσδεκτο «βομβαρδισμό» πληροφοριών. Οι πολλές, μικρές διακοπές όμως, οι οποίες δεν είναι τίποτε άλλο από εκδηλώσεις θαυμασμού και λατρείας(!) για κάποια κομψοτεχνήματα, κάνουν τη διαφορά από μια απλή ξενάγηση. Το μυστικό, όπως γρήγορα ανακαλύπτω, είναι ότι κάθε ένας από τους επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων που εργάζονται για την έκθεση έχει το «αγαπημένο» έργο του. Μπορεί να είναι ένας μικρός Ερωτας ξαπλωμένος νωχελικά μέσα σε ένα άνθος. Μια πανέμορφη νέα γυναίκα με ιδιαίτερα μακριές βλεφαρίδες (η αρχαία σταρ Νικόλ Κίντμαν, κατά την προσωνυμία που της δόθηκε). Μικροσκοπικά δίδυμα μωρά. Ενα πιθηκάκι που τρίβει σιτάρι. Το κορίτσι που παίζει αστραγάλους. Μια νέα γυναίκα, καθιστή, με τους κοθόρνους της, το τεράστιο διάδημα και το εντυπωσιακό κάλυμμα στο κεφάλι. Μια γυμνή πλαγγόνα, δηλαδή κούκλα, της οποίας η πραγματική σημασία ακόμη αναζητείται (παιχνίδι, αποτροπαϊκό σύμβολο, εταίρα ή χορεύτρια;).

Αριστουργήματα της κοροπλαστικής από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, αυτά τα πήλινα ειδώλια διατηρούν μερικές φορές τα χρώματά τους επιτρέποντας να φανταστούμε την αρχική τους χαρούμενη και ζωντανή όψη. Τα περισσότερα έχουν βρεθεί σε τάφους αφού συνόδευαν ως κτερίσματα τους νεκρούς, όμως προσφέρονταν και στα ιερά ως αφιερώματα στους θεούς, μπορεί να ήταν παιδικά παιχνίδια, μπορεί ακόμη να χρησιμοποιούνταν για προσφορές στα οικιακά ιερά ή- όπως και σήμερα- να λειτουργούσαν ως διακοσμητικά αγαλμάτια για τον στολισμό του σπιτιού. Περί τα 550 είναι αυτά τα ειδώλια μέσα από τα οποία μπορεί εκτός των άλλων να κατανοηθεί και η τεχνική της κατασκευής τους, η οποία γινόταν άλλοτε με το χέρι, άλλοτε με τον κεραμικό τροχό, άλλοτε με μήτρα, αλλά και με πολλούς τρόπους μαζί.

Το γυαλί
Δύο αίθουσες καταλαμβάνουν τα ειδώλια, ενώ στις επόμενες δύο εκτίθεται η Συλλογή Βλαστού, η οποία δωρίθηκε το 1980 στο Εθνικό Μουσείο και περιλαμβάνει αγγεία κυρίως, εξαιρετικής τέχνης και διατήρησης. Μαζί εξάλλου εκτίθενται και αρχαιότητες από τον Τάραντα της Κάτω Ιταλίας. Και ακολουθεί η αίθουσα με τα γυάλινα αντικείμενα- είχαν παρουσιαστεί σε περιοδική έκθεση του μουσείου πριν από μερικά χρόνια- τα οποία σηματοδοτούν την πολυτέλεια στη ζωή των ανθρώπων. Τα ακέραια είναι δυσεύρετα σήμερα λόγω του εύθραυστου χαρακτήρα τους, όμως οι λόγοι που έλκυαν τόσο τους αρχαίους όσο και εμάς είναι οι ίδιοι: Η λάμψη, η καθαρότητα του γυαλιού (σε βαθμό που να μιμείται την ορεία κρύσταλλο), τα ρευστά σχήματα, τα χρώματα που ξαφνιάζουν, όπως το γαλάζιο του λαζουρίτη (Lapis lazuli), το πράσινο του τιρκουάζ (Τurquoise) ή τα ποικίλα χρώματα του ταινιωτού αχάτη. Αυτά του Εθνικού Μουσείου προέρχονται από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, ενώ χρονολογικά καλύπτουν τις περιόδους από την Προϊστορική εποχή ως και τη Ρωμαϊκή. Σε λίγες ημέρες θα έχουν τοποθετηθεί στις προθήκες τους, επί του παρόντος όμως μόλις που ξεχωρίζουν μέσα από το προστατευτικό περιτύλιγμά τους.

Ελάχιστα γνωστή, η Κυπριακή Συλλογή του μουσείου ετοιμάζεται κι αυτή να πάρει τη θέση της στην έκθεση με την επιμέλεια του αρχαιολόγου κ. Βάσου Καραγιώργη. Πρόκειται για αντικείμενα από την πρώιμη εποχή του Χαλκού ως και τα Ρωμαϊκά χρόνια που άλλοτε είναι λίθινα γλυπτά μικρών διαστάσεων άλλοτε χάλκινα μικροαντικείμενα, πήλινα αγγεία, μερικά ειδώλια, αλλά και κοσμήματα. Ολος ο αρχαίος ελληνικός κόσμος παρών, πλην της Μακεδονίας και της Θράκης! «Εχω ζητήσει τον εμπλουτισμό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και με μακεδονικά ευρήματα, προκειμένου να αντιπροσωπεύεται σε αυτό όλη η Ελλάδα,αλλά δεν έχει υπάρξει ανταπόκριση.Είναι θέμα του υπουργείου πλέον» λέει ο κ. Καλτσάς, εξασφαλίζοντας την προσυπογραφή μας.

Χρυσός για πάντα
ΕΙΝΑΙ ΑΓΝΩΣΤΕΣοι αντιδράσεις των ανθρώπων όταν αντίκρισαν για πρώτη φορά χρυσάφι,σε αναλογία όμως με τη σημερινή εποχή δεν θα ήταν πολύ διαφορετικές.Οι σπάνιες ιδιότητές του,όπως είναι η αφθαρσία και η αιώνια λάμψη,δεν αφήνουν κανέναν ανεπηρέαστο μηδέ εμού εξαιρουμένης,είτε αναζητώντας τον στις προθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου,όπου τον τοποθετούν τα ευγενή,γαντοφορεμένα χέρια των συντηρητών,είτε στα εργαστήρια καθώς ετοιμάζεται για την έκθεση.

Ολόκληρα σύνολα πολύτιμων κοσμημάτων,χρυσών ή αργυρών,που βρέθηκαν σε ταφές πλουσίων γυναικών της αρχαιότητας με χρονολόγηση από τη Γεωμετρική εποχή ως τη Ρωμαϊκή διαθέτει το μουσείο.Ανάμεσά τους είναι ο λεγόμενος «θησαυρός της Αναβύσσου» από τη θέση στην οποία βρέθηκε,ο «θησαυρός της Ερέτριας» και πολλά ταφικά σύνολα από την Αττική.

Χρυσά στεφάνια,περιδέραια,διαδήματα, ενώτια,περικάρπια,δαχτυλίδια,κοσμήματα που ράβονταν στα ενδύματα ή πόρπες που τα συγκρατούσαν,παίρνουν σιγά σιγά τη θέση τους στις προθήκες που φωτίζονται με οπτικές ίνες.Φορέθηκαν κάποτε από γυναίκες για να προβάλλουν την ομορφιά τους σε ξεχωριστές περιστάσεις όπως ήταν ο γάμος ή και από άνδρες ως ένδειξη του πλούτου και της κοινωνικής θέσης τους.Πολλά ανατέθηκαν στα ιερά των θεών.Αλλα τους συντρόφευσαν στον θάνατο.Γιατί έτσι ήταν η παράδοση.Ο σεβασμός προς τον νεκρό επέβαλε να πάει στον άλλο κόσμο με όλα τα πλούτη του. Σφυρήλατα,όταν ο τεχνίτης μετέτρεπε τον χρυσό σε πολύ λεπτό έλασμα και στη συνέχεια το διακοσμούσε με εγχάρακτη ή ανάγλυφη παράσταση, χυτευ τά,με την τέχνη της κοκκίδωσης ή κατασκευασμένα από σύρμα,απλό ή πλεγμένο σε αλυσίδα,τα κοσμήματα προσέφεραν στον τεχνίτη τη δυνατότητα να αναπτύξει τη μεγάλη επιδεξιότητα,τη φαντασία και την έμπνευσή του.Αφετηρία του υπήρξαν συχνά το φυτικό και το ζωικό βασίλειο,τα μυθικά πλάσματα, χωρίς όμως να λείπουν τα γεωμετρικά σχέδια,οι συμβολισμοί και οι επιδράσεις κάθε εποχής.

Στην έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου τα κοσμήματα δεν είναι μόνα τους.Λίγα αλλά εξαιρετικά αγγεία δίπλα τους,στα οποία απεικονίζονται παραστάσεις με τη χρήση των κοσμημάτων,επιτρέπουν στον επισκέπτη όχι μόνο να θαυμάσει,αλλά και να φανταστεί πώς ήταν η γυναίκα που τα φορούσε.

Μαρία Θέρμου

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

7 Ιανουαρίου 2009

Αρχαίοι ναοί χτισμένοι πάνω σε ιερά χώματα

Αμερικανός καθηγητής Γεωλογίας εξηγεί πώς επέλεγαν οι Ελληνες τους θρησκευτικούς χώρους τους...

Ακόμη και το έδαφος κάτω από τους αρχαίους ναούς στην Ελλάδα ήταν «ιερό». Αυτό πρεσβεύει νέα έρευνα από τον καθηγητή Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον κ. Γκρέγκορι Ρίταλακ, ο οποίος θεωρεί ότι το χώμα επάνω στο οποίο εδράζονταν τα κτίρια είχε ειδική σημασία που σχετιζόταν με τη λατρεία του θεού στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Και, όπως σημειώνει, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο Ομηρος και ο Πλάτων αναφέρονται στα κείμενά τους σε «ιερό χώμα» και σε χώμα το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει την ψυχή. Αλλά και κάτι ακόμη: έτσι εξηγείται ο τρόπος επιλογής των θέσεων στις οποίες ιδρύονταν τα ιερά.

«Οι τοποθεσίες για την ανέγερση των ναών επιλέγονταν για να τιμήσουν τη θεότητα αλλά και τις προσδοκίες των ανθρώπων από αυτήν, οι οποίες με τη σειρά τους είχαν διαμορφωθεί από την οικονομική βάση των θρησκειών και των τελετουργιών» λέει ο κ. Ρίταλακ. Ο ίδιος πήρε δείγματα εδάφους από 84 ελληνικούς ναούς χρονολογούμενους από την Κλασική Εποχή (από το 490 ως το 338 π.Χ.) και με βάση τις αναλύσεις τις οποίες έκανε δημιούργησε ένα προφίλ με την ονομασία των εδαφών, τα χαρακτηριστικά τους και πώς θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί μέσα στον χρόνο.

Η άμεση σύνδεση του εδάφους με τη μυθολογία η οποία είχε αναπτυχθεί γύρω από τη θεότητα που λατρευόταν στον ναό υπήρξε η πρώτη και καθοριστική παρατήρηση του επιστήμονα. Κτίρια αφιερωμένα στην Αθηνά και στον Δία είχαν ιδρυθεί σε εδάφη ακροπόλεων γιατί, όπως εξηγεί ο ίδιος, «πρόκειται για θεότητες κοινωνιών με πολεμιστές και οι ναοί τους ήταν κατά κύριο λόγο επάνω ή πλησίον λόφωντους οποίους μπορούσαν να υπερασπισθούν εύκολα,ενώ σε αυτούς υπάρχουν πάντα αποδείξεις προγενέστερης εγκατάστασης».

Ναοί αφιερωμένοι στην Αρτεμη και στον Απόλλωνα ανεγείρονταν σε κυνηγετικές περιοχές. Ιερά της Ηρας και του Ερμή ιδρύονταν επάνω σε αργιλώδη εδάφη, όπου τα χώματα είναι πλούσια και κατάλληλα για την εκτροφή βοοειδών. Τα ιερά της Δήμητρας και του Διονύσου εξάλλου βρέθηκαν σε εύφορα εδάφη- όπως είναι γνωστό, οι δύο αυτές θεότητες σχετίζονταν με την καλλιέργεια της γης και ειδικότερα των σιτηρών και της αμπέλου. Μεγάλα αγροτεμάχια όμως φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σχέση με την Εστία, τον Ηφαιστο και τον Αρη. Ο Ποσειδώνας και η Αφροδίτη, από την άλλη, θεότητες που συνδέονται με τη θάλασσα, είχαν τα ιερά τους σε άγονα εδάφη, πλησίον όμως αλιευτικών καταφυγίων. Οσο για τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου, τον Αδη, και τη βασίλισσά του Περσεφόνη, λατρεύονταν σε βαθιά, σκοτεινά σπήλαια. Ο κ. Ρίταλακ ανατρέχει στα συγγράμματα των πρώτων ελλήνων ιστορικών μέσα από τα οποία γίνεται φανερό ότι «οι θρησκευτικοί χώροι προηγούνταν της ανέγερσης ναών για πολλούς αιώνες με υπαίθριες τελετές οι οποίες οδήγησαν στην κατασκευή ναών,ξύλινων αρχικώς, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από μαρμάρινους, αναδεικνύοντας τον πλούτο και το κύρος των πόλεων της Κλασικής Εποχής» όπως λέει.

Οι αρχαίοι Ελληνες όμως χρησιμοποιούσαν και τα φυσικά φαινόμενα προκειμένου να ενισχύσουν τις πνευματικές τους εμπειρίες. Είναι γνωστό έτσι ότι ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς ήταν ιδρυμένος «επάνω σε ρήγμα του εδάφους από όπου αναδύονταν ατμοί υδρογονανθράκωνπου ήταν σε θέση να φέρουν σε κατάσταση ύπνωσης την Πυθία,ιέρεια του Απόλλωνα», όπως υπενθυμίζει. Ομοίως διατηρημένα απολιθώματα αμμωνίτου στον περίβολο του ιερού του Απόλλωνα, της Αρτεμης και του Ασκληπιού στην Επίδαυρο δημιουργούν το σχήμα φιδιού υπενθυμίζοντας στους πιστούς ότι η ίαση θα επιτυγχανόταν κατά τη διάρκεια της «εγκοίμησης» από τον θεό μεταμορφωμένο σε όφι.

ΜΑΡΙΑΘΕΡΜΟΥ

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

3 Ιανουαρίου 2009

ΟΛΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΙΑΙΑ

Ου χρη δε τους τοσαύτης ακούοντας διαφοράς νομίζειν εναντιολογίας είναι ταύτας των φιλοσοφησάντων, όπερ τινές ταις ιστορικαίς μόναις αναγραφαίς εντυγχάνοντες και μηδέν των λεγομένων συνιέντες ονειδίζειν επιχειρούσι, καίτοι μυρίοις σχίσμασιν αυτοί κατεσχισμένοι ου περί τας φυσικάς αρχάς (τούτων γαρ ουδέ όναρ επαΐουσιν ), αλλά περί την καθαίρεσιν της θείας υπεροχής. ουδέν δε ίσως χείρον ολίγον παρεκβάντα τοις φιλομαθεστέροις επιδείξαι, πως καίτοι διαφέρεσθαι δοκούντες οι παλαιοί περί τας των αρχών δόξας, εναρμονίως όμως συμφέρονται.

Αυτοί που ακούν για την ύπαρξη κάποιων πολύ μεγάλων διαφορών μεταξύ των φιλοσόφων, δεν πρέπει να μένουν με την εντύπωση ότι οι διαφορές αυτές είναι αντιφάσεις όλων όσων φιλοσοφούν.

Αυτή την περί αντιφάσεως άποψη επιχειρούν να προβάλλουν ορισμένοι, μόνο και μόνο για να κοροιδέψουν. Βέβαια κάτι τέτοιο το κάνουν όσοι έχουν απλώς μια επαφή αναγνώστη με τα πράγματα ή για να είμαστε ακριβείς όσοι έχουν επαφή μόνο με τις ιστορικές αναγραφές. Ουσιαστικά δηλαδή δεν καταλαβαίνουν τίποτε από όσα λέγονται. Ασε που είναι χωρισμένοι και οι ίδιοι σε χίλια κομμάτια όχι μόνο σε ότι αφορά τις φυσικές αρχές ( διότι αυτές ούτε στα όνειρα τους δεν μπορούν να τις γνωρίσουν), αλλά και σε σχέση με την καθαίρεση της θεικής ανωτερότητας.

Δεν είναι κακό λοιπόν, κάνοντας μια μικρή παράκαμψη, να δείξω σε αυτούς που θέλουν πραγματικά να μάθουν, πως παρά το γεγονός, ότι οι απόψεις των παλαιών σχετικά με τις αρχές φαίνεται να διαφέρουν και οι ίδιοι μοιάζει να διαφωνούν, τελικά κατά βάθος συμφωνούν αρμονικά μεταξύ τους.

Σιμπλίκιος – Σχόλια στο Φυσικής Ακροάσεως του Αριστοτέλους 9.28.32


(η μετάφραση είναι από το πολύ καλό βιβλίο «Ηράκλειτος και Παρμενίδης» του Ευάγγελου Βαρβαρέσου- Εκδόσεις Κώδικας)


ΠΗΓΗ: ΟΡΦΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ



2 Ιανουαρίου 2009

Ήλιος και Χειμερινό Ηλιοστάσιο

Ομιλία: «Χειμερινό Ηλιοστάσιο»

Εισαγωγή: Ο Ήλιος κατά τη μυθολογία

Ως κύριο όνομα Ήλιος = ο Θεός του Ήλιου, συναντάται συχνά στον Όμηρο, που τον θεωρεί υιό του Υπερίωνα.

Αργότερα ο Ήλιος ταυτίζεται με τον Απόλλωνα ή Φοίβο (Αισχύλος).

(άλλη λέξη η οποία σημαίνει τον ήλιο Σείριο - Λατινικά Sol - ανήκει σε άλλη ρίζα)

Και μεταφορικά θα πει φως, χαρά, ευτυχία της ψυχής.

Ο Πλούταρχος λέει: « ηλίους δε και τά τέκνα (αρσενικά;), οι γονείς υποκοριζόμενοι καλούσι ».

Ήλιος - μυθολογία

Ο Ήλιος και ποιητικώς Ηέλιος: υιός του Τιτάνα Υπερίωνα και της Θείας. Τιτάνας και Υπεριωνίδης ή ταυτιζόμενος με τον Υπερίωνα, αδελφός της Σελήννα και της Ηιούς.

Το πρωί ανέβαινε από τη λίμνη του Ωκεανού.

Το λαμπρό του άρμα που το έσυραν κατάλευκα άλογα, που από τα ρουθούνια τους έβγαζαν φλόγες, διέτρεχε τον Ουρανό και το βράδυ κατεδύετο-κατέβαινε πάλι στον Ωκεανό.

Για τον Όμηρο ο Ήλιος είναι « Πανδερκής » και « Παντεπόπτης », γιατί με τις ακτίνες του εισχωρεί παντού, κι έτσι βλέπει και γνωρίζει τα πάντα. Γι' αυτό ορκίζονταν στο όνομά του για πράγματα άγνωστα και κρυμμένα.

Στο νησί Τρινακρία τρέφει 7 αγέλες βοδιών και 7 κοιπάδια αρνιών, που το καθένα διαθέτει 50 ζώα, τα οποία υπονοούν τις πενήντα εβδομάδες του χρόνου (της αρχαιότητας), από τις οποίες η κάθε μία έχει επτά ημέρες και επτά νύχτες. (Ο συμβολισμός και η αλληγορία είναι ολοφάνεροι. Αριστοτέλη, Ευήμερος κ.ά.).

Παιδιά του είναι ο Αυγείας, ο Αίθωνας, οι Χάριτες από τη ναΐδα Σίγλη, η Φαέθουσα, η Λαμπετίη, ο Αιήτης και η Κίρκη. Παιδί του ήταν και ο Φαέθοντας από την Κλυμένη, γνωστός από τον μύθο που αναφέρεται σ' αυτόν, ο οποίος είχε διαδοθεί πολύ και είχε βέβαια συμβολικό χαρακτήρα.

Τον τιμούσαν εξαιρετικά στη Ρόδο , (στα νομίσματα υπάρχει η εικόνα του Ήλιου που ακτινοβολεί πάνω στο άρμα του), με γιορτή αφιερωμένη στη λατρεία του, τα Άλια ή Ηλίεια.

Προς τιμήν του, οι Ρόδιοι είχαν ιδρύσει τον περίφημο Κολοσσό της Ρόδου, χάλκινο πανύψηλο άγαλμα, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Η Ρόδος θεωρούνταν το ιερό νησί του Ήλιου.

Λατρευτικά κέντρα υπήρχαν επίσης στην Κόρινθο, που ονομαζόταν « Ηλίου πόλις », στην Αργολίδα, στην Αρκαδία, στη Σικυώνα, στην Ήλιδα και στην Αθήνα.

Η τέχνη χρησιμοποίησε το θέμα του Ήλιου στα μελανόμορφα αγγεία, στα ερυθρόμορφα, σε ανάγλυφα, σε ζωοφόρους, σε σαρκοφάγους και σε άλλα μνημεία.

Στην αρχή τον παρουσιάζουν χωρίς ακτινωτό στέμμα, αργότερα μ' αυτό, και στα αγγεία εμφανίζεται με ή χωρίς γένια, με ωραία κυματιστά μαλλιά, που ανεμίζουν καθώς οδηγεί το λαμπρό του άρμα με τα φτερωτά άλογα. Αλλού, απεικονίζεται με τον χιτώνα του Ηνιόχου (ερυθρόμορφα αγγεία). Υπέροχη είναι η απεικόνιση του Ήλιου πάνω στο τέθριππό του, στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα.

Ιερά ζώα αυτού ήταν ο πετεινός και λευκά ζώα, κυρίως δε άλογα. Γενικώς η τέχνη τον παριστά όμοιο με τον Απόλλωνα, λίγο πιο σωματώδη.

Συγκλονιστικός είναι και ο Ορφικός Ύμνος του Ηλίου, ο οποίος εμπεριέχει όλες τις αστρονομικές παρατηρήσεις και πληροφορίες γι' αυτό το Ουράνιο σώμα (απλανή αστέρα). Σ' αυτές είναι και τα δύο Ηλιοστάσια, για τα οποία θα μιλήσουμε τώρα.

Ηλιοστάσια

Τα δύο σημεία που βρίσκονται στην ελλειπτική απόσταση 90 0 (μοιρών) από τα ισημερινά σημεία. Απέχουν από τον Ισημερινό με τη μεγαλύτερη απόσταση, το ένα σημείο στο Βόρειο ημισφαίριο και το άλλο στο Νότιο, όταν ο Ήλιος φθάνει αντίστοιχα στην ελάχιστη απόκλισή του στις 22 Δεκεμβρίου (Βόρειο) και στη μεγαλύτερη στις 21 του Ιουνίου (Νότιο) και ονομάζονται Χειμερινό και Θερινό ηλιοστάσιο.

Ηλιοστάσιο, από το ουσιαστικό Ήλιος και το ρήμα ίστημι, που θα πει: τακτοποιώ, βάλλω να σταθεί (όρθιος), παρατάσσω (ανθρώπους), αναχαιτίζω, εμποδίζω, εγείρω, κάμνω τι να εγερθεί, εγείρω, διεγείρω.

Επίσης: θέτω, διορίζω, επιφέρω, προξενώ, κείμαι, ευρίσκομαι.

Τέλος: σταματώ, διαμένω αργός, διατελώ εν στάσει, ίσταμαι ορθός.

Χειμερινό Ηλιοστάσιο , λοιπόν, και:

Η εμφάνιση - γένεση - του Θεού Διονύσου στον αισθητό κόσμο, προερχομένου από τον Ουράνιο Κόσμο, από το έκτο Ορφικό κοσμοθεογονικό στάδιο που είναι η πνευματική έκφραση της πρώτης ζώσης κοσμικής ουσίας.

Με την εμφάνιση, την παρουσία του στο ένατο εξελικτικό στάδιο, παρουσιάζονται - γεννώνται - παράγονται και οι πρώτες χημικές ενώσεις, οι πρώτες φυσικές δομές, οι οποίες δίνουν μορφές και είδη, παράγοντας και δημιουργώντας τον αισθητό, τον εγκόσμιο κόσμο μας. (Ορφική Κοσμοθεογονία).

Το όνομα των δύο αυτών σημείων, των αντιθέτων αποκλίσεων του Ήλιου, «Ηλιοστάσιο», οφείλεται στη «φαινομενική» στάση του για μερικές μέρες, όταν φθάνει στις δύο αυτές αποκλίσεις.

Οι Έλληνες συνέδεσαν τα δύο σημεία με λατρευτικές τελετές, διότι μέσα από τη γνώση είχαν συνειδητοποιήσει ότι ο ήλιος είναι η άμεση ζωογόνος πηγή του κόσμου μας, ως η εκδήλωση αντίστοιχης θεϊκής οντότητας.

Ο Ύμνος του Ηλίου έχει απολύτως γνωσιολογική οχύρωση και αντέχει σε κάθε επιστημονική ανάλυση κατά στίχο.

Ο Ορφεύς (Μακροβίου Satur 7, 18), λέγει σαφώς, ότι ο Ήλιος είναι ο Διόνυσος (σ' αυτό το κοσμοθεογονικό στάδιο - το εκατό), με τούτον το στίχο (ολοκληρούται η εκδήλωση του θεού σ' όλα τα κοσμοθεογονικά γνωστά στάδια):

« Ο Ήλιος, τον οποίον επονομάζουν Διόνυσον» και συνεχίζει:

« Ένας είναι ο Ζεύς, ένας ο Άδης, ένας ο Ήλιος, ένας ο Διόνυσος» !!

Η εκδήλωση του θεού Διονύσου στον αισθητό μας κόσμο και χωροχρόνο, ως Ηλίου (που είναι το κλειδί της πηγής της ζωής και που κατευθύνει τους κόσμους της ύλης με πλήρη και απόλυτη αρμονία), προέρχεται κατ' ανάγκη από τα προηγούμενα κοσμοθεογονικά στάδια.

Χαρακτηρίζεται από μία Νομοτελειακή (105-166) και αρμονική μεταβολή των μορφωτικών δυνάμεων της φύσης.

Ο Διόνυσος του Ουρανίου Κόσμου, του Νοητού, ο Διόνυσος του έκτου Κοσμοθεογονικού σταδίου, ο Ζαγρεύς (η πνευματική έκφραση της πρωτόγονης ζώσης ουσίας) και ο Διόνυσος Θεσμοφόρος και ανθρωποραίστης του ενάτου κοσμοθεογονικού σταδίου, του δικού μας κόσμου, όπου είναι ο θεός της αυτής καθ' εαυτής της ζωής, της ζωικής κατάστασης των εμβίων όντων, είναι ο ένας και αυτός θεός.

Ο θεός Διόνυσος, ο Νοητός και Νοερός θεός του Ουρανίου κόσμου, που διέρχεται δια πάντων των μέσων τάξεων και τον δικό μας αισθητό κόσμο, για να τον διακοσμήσει, να τον μορφοποιήσει με τάξη και αρμονία και να διεκπεραιώσει κατ' αυτόν τον τρόπο τη δημιουργία στη Γη (χθονίως) όπως και στον Ουράνιο κόσμο (αλλά εκεί κατά διαφορετικό τρόπο: ουρανίως)!!

Αυτή την εμφάνιση του Διονύσου εορτάζουμε σήμερα, όπως την εόρταζαν οι πρόγονοί μας, οι οποίοι γνώριζαν ότι το νέο «ξεκίνημα» του Ηλίου, που συνεδέετο με την αύξηση της ημέρας, του φωτός, της ζωής, ήταν απόρροια της εμφάνισης της ζωής στο ηλιακό μας σύστημα, που οφείλετο στον θεό Διόνυσο. Τον Λικνίτη Διόνυσον, το Θείο βρέφος Διόνυσο!

Τον θεό, ο οποίος μέσα από την ύλη, από τα πάθη και την τιτανική μας φύση, υποφέροντας μαζί μας και βοηθώντας μας για την υπέρβαση της θνητής μας φύσης, θα μας οδηγήσει, δια της γνώσεως, στα Ηλύσια πεδία, στο τέλος της Οδύσσειας της ψυχής μας! Από το «συναισθάνεσθαι», στο «διανοήσθαι».

Οι υπόλοιποι λαοί, πίστευαν ότι ο Ήλιος χρειάζεται ενίσχυση, βοήθεια, για να μην σβήσει.

Οι τελετές τους ήταν δοξασίες, δεισιδαιμονίες και διάφορα έθιμα και παραδόσεις.

Οι Έλληνες κατ' ανάγκη απέρριψαν την πατρώα γνώση και τη θεοαντίληψη, διατηρώντας συγχρόνως πολλά «βαρβαρικά» έθιμα, όπως το άναμμα της φωτιάς του Άη Γιάννη τον Ιούνιο, προς ενίσχυση του Πυρός του Ηλίου. Απέβαλαν τον θεό Διόνυσο και διατήρησαν επιμελώς στα «Ιερά» τους άμφια, όλα τα σύμβολά του, καθώς και το 90% των κειμένων των λατρευτικών τελετών της Διονυσιακής λατρείας, το οποίο όμως το καθιέρωσαν ως εύρημα των εκκλησιαστών πατέρων και το ενσωμάτωσαν στην υπάρχουσα χριστιανική θρησκεία, σαν δική τους έμπνευση ή δική τους θεία αποκάλυψη.

Οι πρόγονοί μας στις 22 Δεκεμβρίου, στο χειμερινό ηλιοστάσιο, με το οποίο ξεκινά ο χειμώνας, περίοδος κατά την οποία η φύση φαινομενικά «νεκρώνεται», εόρταζαν τον Διόνυσο τον Λικνίτη, τον Διόνυσο το «θείο βρέφος», όπως προανέφερα, που λατρευόταν την περίοδο αυτή, σαν το μυστικό περιεχόμενο του Λίκνου.

Το βρέφος Διόνυσος το γνωρίσαμε στην πρώτη περίοδο της ζωής του, σαν θεϊκό παιδί στη σπηλιά, περιτριγυρισμένο με θηλυκές φροντίδες. Οι θεϊκές γυναίκες γύρω του δεν ήσαν ακόμα «μαινάδες», αλλά παραμάνες, στις οποίες ανήκε κι η ίδια η μάνα του.

Οι μυθογράφοι παραδίναν την Τρίτη γένεση (οι πριν είναι: α) ο του νοερού κόσμου Ζεύς-Διόνυσος, β) ο του έκτου σταδίου Ζαγρεύς) του θεού, κατά την οποία ο Διόνυσος είναι υιός του Διός και της Δήμητρος.

Διεμελίσθη και εψήθη από τους Γηγενείς (Τιτάνες) και πάλι, εξ αρχής, εγεννήθη νέος αφού η θεά Δήμητρα συνήρμοσε τα μέλη του.

Λένε λοιπόν, ότι εγεννήθη από τους δύο αυτούς θεούς, γιατί τον συνδέουν άμεσα με τη ζωή και την επαναγέννηση και αποδίδουν αυτές σε φυσικούς λόγους. Όπως η άμπελος αυξάνεται από τη γη και τη βροχή για να καρποφορήσει τον Οίνο που προέρχεται από τα συνθλιβόμενα σταφύλια.

Με τη διάσπαση του θεού σε νεαρή ηλικία από τους Τιτάνες (γηγενείς), δηλώνουν τη συγκομιδή των καρπών από τους γεωργούς, επειδή νομίζουν ότι η Δήμητρα είναι η Γη.

Η διήγηση της καλής βράσεως των μελών του θεού δηλώνει, ότι οι περισσότεροι βράζουν τον οίνο και τον αναμειγνύουν, για να τον κάμουν ευωδέστερο και καλύτερο (κάθε μετάλλαξη και πολυμορφία είναι εκ των πραγμάτων, τελειότερη της προηγουμένης). Η επαναπροσαρμογή των κακοποιηθέντων από τους γηγενείς, μελών του θεού, καθώς και η αποκατάστασή τους, στην προηγούμενη φύση αυτών, δηλώνει ότι η γη, αποκαθιστά πάλι, την τρυγηθείσα και κοπείσα, στις κατάλληλες εποχές, άμπελο, στην προϋπάρξασα ακμή της καρποφορίας.

Οι θεολόγοι Έλληνες ονόμασαν αυτόν το θεό και όλα τα δημιουργήματά του, Οίνον, γιατί όλα είναι γεγεννημένα από τον Νου (οίνος = εντός του Νου), άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο μετέχοντα της μεριστής διανομής του (δηλαδή της πολυμορφίας και πολυσυνθετότητας).

Η «νεκρωμένη» φύση του χειμώνα, είναι η τρυγηθείσα και κλαδεμένη άμπελος.

Η κυοφορία της φύσεως, που είναι άγνωστη έως ότου εκδηλωθεί μετά από τρεις μήνες, είναι το μυστηριακό περιεχόμενο του Λίκνου του βρέφους Διονύσου.

Στο Ηλιοστάσιο της εικοστής δευτέρας Δεκεμβρίου εμφυτεύεται ο σπόρος της κύησης, μιας νέας κατάστασης, ενός νέκου κύκλου ζωής, στο δικό μας χωροχρόνο.

Γεννιέται ο Διόνυσος, ο έφορος κάθε ζωής παντός επιπέδου και παντός εμβίου και μη όντος. Ο Τρίγονος, ο Δημήτορας, ο Ίακχος, ο Βάκχος, ο θεός Διόνυσος με τα 430 προσωνύμια, ο οποίος μας οδηγεί στο κατώφλι των πραγμάτων, που αποτελούσαν το περιεχόμενο των μυστηρίων.

Μυστηρίων, των οποίων το περιεχόμενο δεν επιτρεπόταν να κοινολογηθεί, ούτως ή άλλως! Ήταν άρρητο και στην περίπτωση ακόμα που βιωνόταν πραγματικά!

Ας σταθούμε στο ό,τι η ανάδειξη των Διονυσιακών ιδιοτήτων του εαυτού μας, θα πρέπει να αποτελέσει και τον σκοπό της ζωής μας.

Η σκληρή καρδιά και ο κακόβουλος βίος, είναι κληρονομιά των Τιτανικών ιδιοτήτων, από την οποία πρέπει να απαλλαγούμε.

Ο Τιτάν Ήλιος, ο ένδοξος, ο βακχικός Άττις Τιτάν, εις τα έσχατα βάθη του υλικού κόσμου, ας προσφέρει στις ψυχές μας φως αγνό, ακεραιότητα στο σώμα μας και υγεία, που είναι το λαμπρότερο δώρο.

Έρρωσθε και ευδαιμονείτε

Σεμέλη-Κασσιανή Τραυλού

(Ερευνήτρια συγγραφεύς)

Βιβλιογραφία

«Ορφικοί Ύμνοι», εκδ. IMAGO , μετφρ. Δ.Π. Παπαδίτσας - Ε. Λαδιά, Αθήνα 1984.

«Ορφικά», εκδ. Ι.Δ. Πασσάς, εγκυκλοπαίδεια «Ήλιος», μετφρ. Μεγγίνα, Αθήνα.

Δ. Δημητράκου: «Μέγα Λεξικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης», εκδ. Μ. Ασημακόπουλος και Σία, Αθήνα 1953.

«Ορφικοί Ύμνοι», εκδ. Π. Γράβιγγερ, Αθήνα 1977.

«Η μυθολογία των Ελλήνων», Κ. Κερένυι, βιβλιοπωλείο της Εστίας, Ι.Α. Κολλάρου και Σία Α.Ε.

Αθ. Σταγειρίτης: «Ωγυγία», τόμοι Α. Β και Δ, εκδ. Βιέννης 1818.

Αλ. Ραγκαβής: «Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας», εκδ. Ανέστη Κωνσταντινίδη 1891.

ΠΗΓΗ: ΕΑΡ