Οι περιπτώσεις ενός υπουργού, ενός βουλευτή και μιας καλλιτέχνιδος - δημοσιογράφου
Η παραπάνω μικρή ετυμολογική εισαγωγή είναι σκόπιμη διότι το παρόν άρθρο αναφέρεται στη χυδαιότητα στη δημόσια ζωή, η οποία (χυδαιότης) παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Συγκεκριμένα, θα χρησιμοποιήσω ως παραδείγματα τρεις περιπτώσεις, ήτοι ενός υπουργού, ενός βουλευτή και μιας καλλιτέχνιδος (;) (ή ίσως δημοσιογράφου, πάλι με ερωτηματικό), που κατά τη γνώμη μου είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα χυδαιότητος. Επειδή δεν με ενδιαφέρει να δημιουργήσω προσωπικές συγκρούσεις όταν δεν είναι αναγκαίο (ούτε φυσικά να τις αποφύγω, αν είναι αναγκαίες), δεν θα αναφέρω τα ονόματα των τριών αυτών ατόμων. Εξάλλου θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι οι περιπτώσεις αυτές είναι υποθετικές χωρίς να μειώνεται η σημασία του επιχειρήματος που θέλω να διατυπώσω.
Υπάρχει λοιπόν ένας υπουργός που με εκπληκτική ευκολία (όταν ο ίδιος είναι νηφάλιος) χαρακτηρίζει άλλους, καθ' όλα αξιοπρεπείς ανθρώπους, κατόχους δημοσίων αξιωμάτων, ως τενεκέδες ξεγάνωτους, ως αφιλότιμους, ως αποτυχημένους, όταν δε θυμώσει τους στέλνει και στο διάβολο. Για τη συμπεριφορά αυτή, ο περί ου ο λόγος υπουργός χαρακτηρίζεται από τους φίλους του ως γραφικός, από άλλους ως φαιδρός και από άλλους ως καραγκιόζης. Το σημαντικό στοιχείο όμως εδώ δεν είναι τι είναι ο υβρίζων ή τι είναι οι υβριζόμενοι. Το σημαντικό είναι ότι στο πρόσωπο του υπουργού εκφράζεται ένα υψηλό πολιτικό και κυβερνητικό αξίωμα της Δημοκρατίας μας. Τι σεβασμό μπορεί να εμπνεύσει στον απλό πολίτη ένας υπουργός που δεν σέβεται το αξίωμα που φέρει; Τι αγωγή δίδει το παράδειγμά του στους νέους πολίτες;
Συναφής είναι και η περίπτωση του βουλευτή που πρόσφατα μας υπέδειξε πώς μπορεί να γίνει κανείς διάσημος χωρίς να κάνει σπουδαία πράγματα. Απλούστατα, μπορεί να δείρει έναν διαιτητή. Αν δεν σας αρέσει το ποδόσφαιρο και πηγαίνετε στο θέατρο, τότε, αν δεν σας αρέσει το έργο, μπορείτε να δείρετε τον σκηνοθέτη. Ακόμη, αν νομίζετε ότι ο καθηγητής του παιδιού σας δεν έβαλε τους σωστούς βαθμούς, τότε μπορείτε να δείρετε τον άδικο, κατά τη γνώμη σας, καθηγητή. Γενικά, αν κάτι δεν σας αρέσει, μη διστάσετε: μερικές μπουνιές και λίγες κλωτσιές θα τακτοποιήσουν το ζήτημα. Φυσικά, θα σκεφθείτε ότι αυτό το κάνουν πολλοί άνθρωποι, τι είναι διαφορετικό στην περίπτωση του βουλευτή; Ακριβώς αυτό, ότι το έκανε ένας βουλευτής, ο κάτοχος δηλαδή του υψίστου πολιτικού αξιώματος, ένα μέλος του Κοινοβουλίου της Δημοκρατίας μας, ένας άνθρωπος που είναι η ζωντανή έκφραση αυτής της Δημοκρατίας. Με άλλα λόγια, ο εν λόγω βουλευτής με τις πράξεις του εξευτέλισε τον ουσιαστικότερο πολιτικό θεσμό, τον οποίο έπρεπε να προφυλάσσει με κάθε θυσία, σύμφωνα με τον όρκο που έχει δώσει.
Η τρίτη περίπτωση είναι κάπως διαφορετική, αλλά δείχνει την ίδια κραυγαλέα ασέβεια προς τους θεσμούς της κοινωνίας μας. Πρόκειται για μια κυρία, πιθανότατα δημοσιογράφο, η οποία φαίνεται ότι δεν μπορεί να διακρίνει τη σάτιρα από την ύβρι. Ετσι, λοιπόν, καθημερινά κάνει, κατά το φτωχό της μυαλό, χιούμορ και σατιρίζει τον Πρωθυπουργό της χώρας, τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και άλλους εκφραστές της Δημοκρατίας μας, ενώ ουσιαστικά, κατά τη γνώμη μου, τους προσβάλλει κατά τρόπο απαράδεκτο. Φυσικά, η εν λόγω κυρία δεν εκπροσωπεί παρά μόνο τον εαυτό της. Η επίδειξη όμως από μέρους της παντελούς έλλειψης σεβασμού προς τους πολιτικούς θεσμούς είναι υβριστική για κάθε πολίτη και για τους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς της χώρας. Δεν έχει καμία σημασία ποιος είναι ο πρωθυπουργός ή ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ή ο κάθε πολιτικός αρχηγός. Σημασία έχει ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι εκπροσωπούν το πολιτικό μας σύστημα και ο σεβασμός προς το πρόσωπό τους είναι υποχρέωση κάθε πολίτη. Η κριτική πρέπει να ασκείται επί της πολιτικής τους και όχι επί των προσωπικών χαρακτηριστικών.
Δυστυχώς, η χυδαιότητα δεν εξαφανίζεται με νόμους ή με άλλα περιοριστικά μέτρα. Η αξιοπρέπεια στη δημόσια ζωή είναι ζήτημα παράδοσης και κουλτούρας, της οποίας η απόκτηση απαιτεί χρόνο, καλλιέργεια και κοινωνική ανάπτυξη. Ωσπου να την αποκτήσουμε, είναι χρήσιμο τα δημόσια πρόσωπα να επιδεικνύουν αυτοπεριορισμό.
Θ. Π. ΛΙΑΝΟΣ
Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ